ارزیابی میزان آمادگی شهری از نظر گردشگری با استفاده از تحلیل تصمیم‌گیری چند معیاره GIS (مطالعه موردی: شهر تبریز)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه سنجش از دور و GIS دانشگاه تبریز، تبریز، ایران؛

2 کارشناسی ارشد، گروه سنجش از دور و GIS، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران؛

3 کارشناسی ارشد گروه سنجش ا زدور و GIS، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران؛

4 دکتری گردشگری از دانشگاه سالزبورگ اتریش و محقق فرا دکتری در گروه مدیریت دانشگاه تبریز، تبریز، ایران؛

10.22034/jtd.2020.200432.1816

چکیده

امروزه صنعت گردشگری به عنوان یکی از ارکان اساسی توسعه اقتصادی محسوب می شود. در راستای توسعه این صنعت رو به رشد، ایجاد زیرساختهای لازم برای توسعه آن از اهمیت بالایی برخوردار است. هدف اصلی تحقیق حاضر بررسی زیرساختهای مورد نیاز توسعه گردشگری در شهر تبریز می باشد. برای انجام این تحقیق از داده های متعدد شامل داده های جمعیتی، اقتصادی، اجتماعی، زیرساختهای شهری و .. استفاده شده است. متدلوژی اصلی تحقیق بر مبنای استفاده از تحلیل های مکانی GIS و سیستم های تصمیم گیری آن است. در این راستا از تحلیل های سلسله مراتبی برای تعیین وزنهای معیار استفاده شده و برای سنجش عدم قطعیت از روشهای مونتکارلو و تحلیل عمومی حساسیت استفاده شد. پس از بررسی هدم قطعیت نسبت به تهیه نقشه پهنه بندی و سنجش آمادگی شهری برای توسعه گردشگری در بخشهای مختلف شهر تبریز اقدام شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که مناطق مرکزی شهر به دلیل تمرکز بافت قدیمی و تسهیلات خدماتی و تجاری از ظرفیت بالایی جهت پذیرایی از گردشگران برخوردار هستند و در این زمینه لزوم توجه بیشتر به مناطق حاشیه‌ای ضروری به نظر می‌رسد. نتایج تحقیق حاضر برای بررسی سطح آمادگی شهر تبریز برای توسعه گردشگری، شناسایی کمبودها، چالشها و همچنین ارائه چارچوبی مبتنی بر اصول تصمیم گیری GIS برای تحقیقات مرتبط با حوزه گردشگری از اهمیت بالایی برخوردار بوده و می تواند راهگشای تحقیقات آتی در این زمینه باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Tourism hospitality assessment based on GIS multi criteria decision analysis in Tabriz city

نویسندگان [English]

  • Bakhtiar Feizizadeh 1
  • Saeed Fathi 2
  • Hamidreza Garageyeh 3
  • Samereh Pourmoradian 4
1 َAssociate Professor, Department of remote sensing and GIS, faculty of planning and environmental sciences, university of Tabriz, Tabriz, Iran;
2 Msc., Department of remote sensing and GIS, faculty of planning and environmental sciences, university of Tabriz, Tabriz, Iran;
3 Msc., Department of remote sensing and GIS, faculty of planning and environmental sciences, university of Tabriz, Tabriz, Iran;
4 Department of Management, University of Tabriz, Tabriz, Iran;
چکیده [English]

Nowadays the tourism industry has turned as critical section of the economy. In order to extend this industry, developing the required infrastructure can be considered as very important issue. The main objective of this research is to analysis the urban infrastructure and tourism hospitality in Tabriz city. For this to happen, variety of data (e.g. population, social, economic, urban infrastructure, tourism hospitality and etc) where taken into account. The research methodology was established based on Geographical Information Systems (GIS) and its spatial analysis such as multi criteria decision analysis MCDA. The relevant criteria were ranked using analytical hierarchy process. Accordingly, the sensitivity and uncertainty analysis using Mont Carlo simulation and global sensitivity analysis were applied to identify and remove uncertain weights. Results were achieved using GIS aggregation functions for mapping the tourism hospitality radiances assessment in Tabriz city. Results indicated that the central section of the city (e.g. Bazar of Tabriz) has already sufficiently developed from the tourism hospitality perspective. While, the suburb area, where tourism destinations are distributed (e.g. Magbartolashara) still required further attention from the decision makers and authorities. Results of this research are great of important for identifying the critical issues and challenges for tourism industry in Tabriz city. Results are also represented a new approach for GIS based tourism hospitality assessment by means of proposing a sufficient methodology with critical steps such as sensitivity and uncertainty analysis. The proposed methodology can be applied for future GIS based tourism mapping.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "radiance assessment"
  • "tourism industry"
  • "GIS based multi criteria decision analysis"
  • "sensitivity and uncertainty analysis"
  • "Tabriz city"

مراجع

تقوایی، مسعود و مبارکی، امید (پاییز 1389). «بررسی و تحلیل فضاهای توریستی شهر تبریز به‌منظور برنامه‌ریزی توریسم در آن». نشریۀ علمی ـ پژوهشی جغرافیا و برنامه‌ریزی، دورۀ 15، شمارۀ 33، ص 59-82.
چریانی زنجانی، یاسمن (1390). ارائۀ مدل ارزیابی آمادگی الکترونیکی در صنعت هتل‌داری ایران. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ مدیریت گردشگری، دانشکدۀ فنی دانشگاه الزهرا.
رجبی، محمدرضا، منصوریان، علی و طالعی، محمد (بهار 1390). «مقایسۀ روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیارۀ AHP، AHP_OWA و Fuzzy AHP_OWA برای مکان‌یابی مجتمع‌های مسکونی در شهر تبریز». نشریۀ محیط‌شناسی، دورۀ 37، شمارۀ 57، ص 77-92.
زیدی، لاله (1396). امکان‌سنجی تحقق گردشگری الکترونیک در روستای کندوان استان آذربایجان شرقی. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ برنامه‌ریزی گردشگری، دانشگاه تبریز.
عفت‌پناه حصاری، مجتبی، عسکری فرسنگی، محمدامین و صیادی، حسن (فروردین 1397). «تحلیل حساسیت کرنش و ولتاژ پیش‌بینی‌شده در برداشت‌کنندۀ انرژی با آلیاژ مغناطیسی به روش PAWN». ماهنامۀ علمی ـ پژوهشی مهندسی مکانیک مدرس، دورۀ 18، شمارۀ 1، ص 317-326.
فیروزی، محمدعلی و زادولی خواجه، شاهرخ (بهار 1396). «مدل استراتژیک SOAR گامی به سوی برنامه‌ریزی راهبردی توسعۀ گردشگری شهری (نمونۀ موردی: کلان‌شهر تبریز)». فصل‌نامۀ برنامه‌ریزی منطقه‌ای، دورۀ 7، شمارۀ پیاپی 25، ص 29-40.
قالیباف، محمدباقر و شعبانی‌فرد، محمد (تابستان 1390). «ارزیابی و اولویت‌بندی جاذبه‌های گردشگری برای توسعۀ گردشگری شهری براساس مدل‌های تصمیم‌گیری چندمتغیره (مطالعۀ موردی: شهر سنندج)». فصل‌نامۀ تحقیقات جغرافیایی، دورۀ 16، شمارۀ 2، شمارۀ پیاپی 101، ص 147-172.
کریمی، محمد، عرب‌امیری، محمد و علی‌محمدی سراب، عباس (تابستان 1393). «تحلیل حساسیت وزن‌های چندمعیاره در ارزیابی تناسب پتانسیل منابع هیدروکربنی با استفاده از سامانۀ اطلاعات مکانی». نشریۀ مدرس علوم انسانی-‌ برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دورۀ 18، شمارۀ 2، ص 105-128.
کلانتری، محسن و ملک، مرضیه (پاییز 1393). «تحلیل فضایی و سطح‌بندی جاذبه‌های گردشگری و زیرساخت ارتباطی و شبکۀ راه مناطق کویری ایران (مطالعۀ موردی: شهرستان خور و بیابانک)». نشریۀ مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال پنجم، شمارۀ 17، ص 53-70.
موحد، علی (1386). گردشگری شهری. اهواز: انتشارات دانشگاه شهید چمران.
موحد، علی و دولتشاه، صدیقه (پاییز 1390). «بررسی ظرفیت‌های گردشگری جهت توسعۀ گردشگری شهری خرم‌آباد». فصل‌نامۀ جغرافیا و آمایش سرزمین، سال اول، شمارۀ 1، ص 87-102.
موسوی، میرنجف، ویسیان، محمد، محمدی حمیدی، سمیه و اکبری، مهناز (بهار 1394). «بررسی و اولویت‌بندی توان‌ها و زیرساخت‌های توسعۀ گردشگری با روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره (مورد مطالعه: شهرستان‌های استان کردستان)». نشریۀ گردشگری شهری، دورۀ 2، شمارۀ 1، ص 17-31.
Ayu, R. (2014). “Sustainable Tourism on Semau Island: Ready or not?”. Journal of Tourism and Hospitality , 3(3), 133.
Chen, Z., Li, H., Xu, Q., & Hong, J. (2011). “Integrated application of the analytic hierarchy process and GIS for flood risk assessment and flood plain management in Taiwan”. Nat. Hazards, 59(3), 1261-1276.
Crosetto, M., Tarantola, S., & Saltelli, A. (2000). “Sensitivity and Uncertainty analysis in spatial modelling based on GIS”. Agriculture, Ecosystems and Environment, 81, 71-79.
Feizizadeh, B., Ronagh, Z., Pourmoradian, S., Gheshlaghi, H., Lakes, T., Blaschke, T. (2021). “An efficient GISbased approach for sustainability assessment of urban drinking water consumption patterns: A study in Tabriz city, Iran”. Sustainable Cities and Society. DOI: https://doi.org/10.1016/j.scs.2020.102584
Feizizadeh, B.., & Blaschke, T. (2013). “GIS-multicriteria decision analysis for Landslide suspectibility mapping: comparing three methods for the Urmia Lake basin, Iran”. Journal of Natural Hazards, 65, 2105-2128.
Feizizadeh, B., Jankowski, P., & Blaschke, T. (2014). “A GIS based spatially-explicit sensitivity and uncertainty analysis approach for multi-criteria decision analysis”. Journal of Computers & Geosciences, 64, 81-95.
Saaty, T. L. (2008). “Decision making with the analytic hierarchy process”. International Journal of Services Sciences, 1(1), 83-98.
Liaghat, M., Shahabi, H., Rokni, B., Sattari Ardabili, F., Seyedi, S., & Badri, H. (2013). “A Multi-Criteria Evaluation using the Analytic Hierarchy Process Technique to Analyze Coastal Tourism Sites”. Apcbee Procedia, 5, 479-485.
 Lillburne, L., Tarantola, S. (2009). “Sensitivity Analysis of Spatial Models”. International Journal of Geographical Information Science, Vol. 23.
Mohd, Z. H., Ujang, U. (2016). “Integrating Multiple Criteria Evaluation and GIS in Ecotourism: A review”. The International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, 42, 351.
Özdemir Işık, B., & Demir, S. (2017). “Integrated Multi-Criteria Decision-Making Methods for the Sustainability of Historical-Cultural Structures on the Trabzon Coastline”. Sustainability, 9(11), 2114.
Phon-ngam, P. (2014). “Preparing  the Readiness of Tourism Activities for Destinations along the Mekong River for the ASEAN Community – A Case Study in Chiang Khan at Loei Province of Thailand”. Proceedings of the 2014 International Conference on Industrial Engineering and Operations Management, Bali, Indonesia, January, 7-9.
Qi, Hi., Qi, P., & Altinakar, M. S (2013). “GIS-Based Spatial Monte Carlo Analysis for Integrated Flood Management with Two Dimensional Flood Simulation”. Water Resource Management, 27(10), 3631-3645.
Rikalovic, A., Gosic, I.,  & Lazarevic, D. (2014). “GIS Based Multi-Critera Analysis for Industrial Site Selection”. Procedia Engineering, 69, 1054-1063.
Tanerelli, P., Carver, S. (2012). “Multi-criteria, Multi-objective and Uncertainty analysis for agro-energy spatial modelling”. Journal of Applied Geography, 32, 724-736.
Williams, S. (2003). Tourism Geography. British Library Cataloguing in Publication Data, London and New York.
World Economic Forum (2017). The Travel & Tourism Competitiveness Report: Paving the way for a more sustainable and inclusive future. http://www3.weforum.org/docs/WEF_TTCR_2017_web_0401.pdf.  
Soeswoyo, D. M. (2016). “Exploring the Readiness of Betawi Cultural Village as a Sustainable Cultural Tourism Destination in Jakarta”. Asia Tourism Forum 2016, the 12th Biennial Conference of Hospitality and Tourism Industry in Asia (pp. 93-98). Atlantis Press.
Zhang, H., & Yang, Qi. (2008). “Rural tourism spatial distribution based on multi-criteria decision analysis and GIS”. In Geoinformatics 2008 and Joint Conference on GIS and Built Environment: The Built Environment and Its Dynamics (Vol. 7144, p. 714425). International Society for Optics and Photonics.  
گردشگری و توسعه
دوره 9، شماره 4 - شماره پیاپی 25
زمستان
دی 1399
صفحه 139-152

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار