واکاوی موانع اقتصادی توسعة گردشگری در نواحی روستایی با استفاده از نظریة بنیانی مطالعة موردی: روستاهای هدف گردشگری استان زنجان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه زنجان

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه زنجان

چکیده

گردشگری روستایی با توجه به کارکردهای متنوع و نیز توانایی بالا در برقراری ارتباط با سایر بخش‌های اقتصادی به‌منزلة راهبردی برای توسعة مناطق روستایی مطرح شده است. هدف از تحقیق حاضر، واکاوی موانع اقتصادی توسعة گردشگری در نواحی روستایی با استفاده از نظریة بنیانی در روستاهای هدف گردشگری استان زنجان است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف، توسعه‌ای ـ کاربردی و از نظر پارادایم در گروه تحقیقات کیفی قرار می‌گیرد و از بُعد روش، از نظریة بنیانی بهره برده است. برای گردآوری اطلاعات از اسناد کتابخانه‌ای، تهیة عکس و فیلم، مصاحبة عمیق و مشاهدة مستقیم و غیرمشارکتی استفاده شده است. جامعة آماری این پژوهش را مدیران محلی (کارشناسان حوزة گردشگری، دهیاران و اعضای شوراهای اسلامی) هشت روستای هدف گردشگری استان زنجان‌ تشکیل می‌دهند. روش نمونه‌گیری به‌صورت روش گلوله برفی (36 نفر) تا رسیدن به اشباع تئوریک انجام شده است. برای تأمین روایی تحقیق، از روش ارزیابی گوبا و لینکولن (شامل چهار مرحلة قابلیت اعتبار، انتقال‌پذیری، قابلیت ثبات، تأییدپذیری، معقول‌بودن) استفاده شده است. داده‌های جمع‌آوری‌شده از طریق تحلیل محتوایی واکاوی شدند. با پیونددادن کدها (کدگذاری باز)، مفاهیم (کدگذاری محوری)، مقوله‌ها (کدگذاری انتخابی) و تأیید اعتبار مفاهیم به‌دست‌آمدۀ تحقیق از شیوة روش کانونی به‌دست خبرگان، مدل مفهومی تحقیق ترسیم شد و تأیید نظر کارشناسان نیز به مدل اعتبار بخشید. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که روستاهای هدف گردشگری استان زنجان در مقولة اقتصادی، با مشکلات اساسی مواجه‌اند. این مشکلات عبارت‌اند از: محدودیت فصول گردشگری، آسیب‌پذیری اقتصاد کشاورزی، ضعف توانمندی‌های فردی، فضای نامناسب اقتصادی، فقدان ریسک‌پذیری، فقدان شناخت بازار و ضعف دانش فنی کسب‌وکار

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analyzing the Economic Barriers to Tourism Development in Rural Areas Using Grounded Theory A case study of tourism target villages of Zanjan province

نویسندگان [English]

  • Manijeh Ahmadi 1
  • Fariba Abbasi 2
1 Assistant Professor, Department of Geography, Zanjan University, Iran
2 PhD Student Geography and Rural Planning, Department of Geography, Zanjan University, Iran
چکیده [English]

Rural tourism has been suggested as a strategy for the development of rural areas due to its diverse functions and high ability to communicate with other sectors of the economy. The purpose of the present study is to analyze the economic barriers to tourism development in rural areas using the basic theory of tourism target villages in Zanjan province. The present study is a qualitative research group in terms of purpose, development-applied and paradigm. Library documents, photo and video preparation, in-depth interviewing and direct and non-participatory observation were used to collect information. The statistical population of this study is local managers (experts in tourism, villagers and members of Islamic councils) in eight villages of Zanjan province. The purposive sampling method (36 people with snowball method) was performed until theoretical saturation. Guba and Lincoln's evaluation method (including four stages of validity, portability, stability, verifiability, reasonableness) was used to validate the research. The collected data were analyzed through content analysis. By linking open source coding, concepts (axial coding), categories (selective coding) and validating the concepts obtained from the focal method research, the conceptual model of the research was drawn by experts and validated by the experts to validate the model. . The results show that tourism target villages of Zanjan province are facing economic challenges such as: restricting tourism seasons, vulnerability of agricultural economy, weakness of individual abilities, inappropriate economic environment, lack of risk-taking, lack of recognition. The market is faced with a lack of technical business knowledge.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rural Tourism
  • Tourism Barriers
  • Economic Barriers
  • Basic Theory
  • Tourism Target Villages
  • Zanjan Province
بیک‌محمدی، حسن و حاتمی، مجتبی (1389). «تحلیل جغرافیایی روند مهاجرت در استان آذربایجان شرقی (1385-1365)». فصل‌نامۀ جغرافیایی آمایش محیط، سال سوم، شماره 10، ص 23-49.
پاپ‌زن، عبدالمجید، قبادی، پرستو، زرافشانی، کیومرث و گراوندی، شهپر (1389). «مشکلات و محدویت‌های گردشگری روستایی با استفاده از نظریة بنیانی (مطالعة موردی: روستای حریر، استان کرمانشاه)». فصل‌نامۀ پژوهش‌های روستایی، دور| 1، شماره 3، ص 27-52.
حیدری، عمران، ثمری، داود، موسی‌خانی، مرتضی و بیِشَمی، بهار (1398). «چالش‌های بین‌المللی‌سازی کسب‌وکارهای گردشگری کشاورزی در ایران». مجلة گردشگری و توسعه، سال دهم، شمارة دوم، ص 113-129.
حسینی، مرتضی، رحمت‌الله منشی‌زاده، رضویان، محمدتقی و مریدالسادات، پگاه (1398). «واکاوی موانع گردشگری روستایی برای رسیدن به توسعة پایدار اقتصادی سکونتگاه‌های روستایی با رویکرد کارآفرینانه (مورد مطالعه: شهرستان کیار- استان چهارمحال و بختیاری)». مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دورۀ 8، شمارۀ 3، ص 609-637.
خانی، فضیله، خسروی‌مهر، حمیده و طورانی، علی (1393). «سنجش پتانسیل‌های گردشگری روستایی با رویکرد رفع چالش‌های اقتصادی». پژوهش‌های روستایی، دورۀ 5، شمارۀ 1، ص191-212.
راسق قزلباش، سلیمان (1388). «گردشگری روستایی و لزوم توجه به آن در برنامه‌های توسعه و آبادانی روستا». فصل‌نامۀ مسکن و محیط روستا، دورۀ 29، شمارۀ 129، ص 10-12.
رضوانی، محمدرضا و بیات، ناصر (1393). «تحلیل جایگاه گردشگری روستایی در برنامه‌های کلان توسعة کشور (با تأکید بر برنامه‌های پنج‌سالة توسعة ملی)». مجلة برنامه‌ریزی و توسعۀ گردشگری، سال سوم، شمارة 9، ص 11-30.
رضوانی، محمدرضا، بدری، سید علی، سپهوند، فرخنده، و اکبریان رونیزی، سعیدرضا (1391). «گردشگری خانه‌های دوم و اثرات آن بر بهبود کیفیت زندگی ساکنان روستایی (مطالعۀ موردی: بخش رودبار قصران، شهرستان شمیرانات)». مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، دورۀ 4، شمارۀ 13، ص 23-40.
رضایی، روح‌اله، صفا، لیلا و رنجبران، پریسا (1394). «شناخت و واکاوی مشکلات توسعة گردشگری در مناطق روستایی استان اصفهان (مطالعة موردی: روستای ابیانه)»، فصل‌نامۀ فضای جغرافیایی اهر، سال پانزدهم، شمارۀ 49، ص 37-56.
رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا و مهدوی، داوود (1385). »راهکارهای توسعه گردشگری روستایی با استفاده از مدل SWOT (دهستان لواسان چک)«. فصل‌نامۀ علمی-پژوهشی علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، دورۀ 10، شمارۀ 2، ص 10-30.
رومیانی، احمد، عینالی، جمشید، هادی‌پور، مرضیه و حجی‌پور، محمد (1395). «برآورد و سنجش رابطۀ اثرگذاری گردشگری با کاهش فقر در مناطق روستایی، مطالعۀ موردی: روستاهای چنگوره و اسماعیل‌آباد - شهرستان آوج». فصل‌نامۀ فضای گردشگری، دورۀ 4ص 20، ص81- 98.
سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، قانون برنامأ پنج‌سالأ ششم توسعأ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1400-1396)، مصوبات مجلس شورا. https://rc.majlis.ir/fa/law/show/1014547
شریفی رنانی، حسینُ صفایی شکیب، مریم و عمارزاده، مصطفی (1389). »بررسی اثر گردشگری بر رشد اقتصادی ایران (در سال‌های 1369 -1387)«. علوم اقتصادی، شمارة 6، ص 9-25.
شمس‌الدینی، علی (1389). «گردشگری روستایی راهکاری سازنده برای توسعه، روستایی، نمونۀ موردی: روستای فهلیان)». فصل‌نامۀ مسکن و محیط روستا، دورۀ 29، شمارۀ 131، ص 95-107.
صالح‌پور، شمسی، اسماعیل‌زاده، حسن و کریمی، خدیجه (1395). «تأثیرات متقابل توسعة پایدار گردشگری با توسعۀ اجتماعات محلی، شهرستان نقده». فضای گردشگری ملایر، دورة 6، شمارة 21، ص 41 - 63.
طیبی، سیدکمیل، بابکی، روح‌اله و جباری، امیر (1386). «بررسی رابطة توسعة گردشگری و رشد اقتصادی در ایران 1388-1338). پژوهش‌نامة علوم انسانی و اجتماعی ویژة اقتصاد، سال هفتم، شمارة 26، ص 83-110.
عنابستانی، علی‌اکبر، سعیدی، عباس و درویشی، حسن (۱۳۹۱). «بررسی آثار اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و زیست محیطی توسعة گردشگری در سکونتگاه‌های روستایی از دیدگاه گردشگران و روستاییان (مطالعة موردی: دشت ارژن فارس)». مجلة علمی تخصصی برنامه‌ریزی فضایی، سال دوم، شمارة 2، ص 1-20.
عباسی، فریبا (1396). واکاوی چالش‌های توسعۀ گردشگری در نواحی روستایی از دیدگاه مدیران محلی (مطالعۀ موردی: روستاهای هدف گردشگری استان زنجان)، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، جغرافیا، دانشگاه زنجان.
عینالی، جمشید، فراهانی حسین، چراغی، مهدی و عباسی، فریبا (1397). «ارزیابی نقش گردشگری روستایی در توسعة پایدار جوامع محلی (مورد مطالعه: روستاهای هدف گردشگری استان زنجان)». مجلة گردشگری و توسعه، سال هفتم، شمارة 2، ص 171-193.
فتاحی، مجید، نوحی، اکرم، صادقی، قاسم و ازگلی، رقیه (1394). تأثیر بازاریابی گردشگری روستایی بر توسعة پایدار. کنفرانس سالانة رویکردهای نوین پژوهشی در علوم انسانی.
فراهانی، حسین، و منوچهری، سوران (1394). «شناسایی موانع و مشکلات توسعة گردشگری در نواحی روستایی هدف گردشگری غرب شهرستان مریوان»، مجلة پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی، سال چهارم، شمارة 9، ص 161-172.
قبادی، پرستو، پاپ‌زن، عبدالمجید، زرافشانی، کیومرث و گراوندی، شهپر (1391). «مطالعة وضعیت گردشگری روستایی در روستای خانقاه از دیدگاه اهالی روستا؛ با استفاده از تئوری بنیانی». مسکن و محیط روستا، دورۀ 31، شمارة 137، ص 71-91.
قربانی‌نیا، زهرا، نیک‌زاد، وحید و صالحی، اسماعیل (1394). «ارزیابی اثرات زیست‌محیطی پژوه‌های گردشگری (مطالعۀ موردی: منطقۀ گردشگری اوان)». مجلۀ برنامه‌ریزی و توسعۀ گردشگری، سال چهارم، شمارۀ 13، ص 147-167.
کاظمی، مهدی (1390). مدیریت گردشگری. تهران: انتشارات سمت.
کیوانی‌زاده، الهام و عارفی، ایمان (1394). نقش گردشگری در کارآفرینی روستایی با تأکید بر توسعۀ روستایی (مطالعۀ موردی: دهستان شیرکوه یزد). کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین در علوم کشاورزی و محیط‌زیست.
لطیفی، سمیه، نادری مهدیی، کریم و زلیخایی سیار، لیلا (1392). «موانع مؤثر بر توسعة فعالیت‌های گردشگری در نواحی روستایی همدان (با تأکید بر روستاهای هدف گردشگری)». فصل‌نامۀ برنامه‌ریزی منطقه‌ای، دورۀ 3، شمارة 9، ص 77-87.
محمدزاده، پرویز، پناهی، حسین و صمدزاد، سعیده (1396). «تبیین عوامل مؤثر بر سطح حمایت ساکنان شهر تبریز از توسعة گردشگری (با تأکید بر ابعاد اجتماعی ـ فرهنگی)». فصل‌نامۀ گردشگری و توسعه، سال ششم، شمارة 10، ص 63-77.
نادر مهدیی، کریم، اذانی، مهری، یعقوبی فرانی، احمد و روستایی، مریم (1392). «واکاوی تأثیرات گردشگری در روستای ابیانه با استفاده از تکنیک SWOT». تحقیقات جغرافیایی، دورۀ 28، شمارۀ 4، ص 31-44.
Antón, C., Camarero, C., & Laguna-García, M. (2017). “Towards a new approach of destination loyalty drivers: satisfaction, visit intensity and tourist motivations”. Current Issues in Tourism, 20(3), 238-260.
Aref, F., Redzuan, M., & Emby, Z. (2009). “Barriers of community power for tourism development in Shiraz, Iran”. European Journal of Scientific Research, 28(3), 443-450.
Butler, R., & Clarke, J. (2005). “Efectve Marketng for Rural Tourism”. in Hall, D., Kirkpatick, I., & Mitchell, M. (Ed.), Rural Tourism and Sustainable Business, Clevedon, Channel View Publicatons, 87-102.
Butler, R.W. (1980). “The theory of a tourist area cycle of evolution: implications for management resources”. The Canadian Geographer/Le Géographe Canadien, 24(1), 5-12.
Bahrami, R. & Noori, K. (2013). “Analysis of the role of tourism and its impact on rural development (case study of the central part of Marivan)”. Technical Journal of Engineering and Applied Sciences, 3(12), 1074-1080.
Dimitrovskia, D., Todorovic. A. T., & Valjarevic, A. D. (2012). “Rural tourism and regional development: Case study of development of rural tourism in region of Gruza Sebria”. Procedia Environmental Sciences, 14(2012), 288–297.
Festus, I. A., & Omoboye, I. F. (2015). “Rural Tourism in Ekiti State, Nigeria: Issues, Trajectories, Opportunities Entrepreneurship and Implications for Rural Business Development”. American Journal of Tourism Management, 4(1), 18-25.
Garrod, B., Wornell, R, & Youell, R. (2006). “Reconceptualising Rural Recourse as Countryside Capital: the case of rural tourism”. Journal of rural studies, 22(1), 117-128..
Ghanian, M., Ghoochani, O. M., & Crotts, J. C. (2014). “An application of European Performance Satisfaction Index towards rural tourism: The case of western Iran”. Tourism Management Perspectives, 11, 77-82.
Islam, F., & Carlsen, J. (2012). “Tourism in rural Bangladesh: Unlocking opportunities for poverty alleviation?”. Tourism Recreation Research, 37(1), 37-45.
Ionela, G. P., Constantin, B. M., & Dogaru, L. D. (2015). “Advantages and limits for tourism development in rural area (Case Study Ampoi and Mureş Valleys)”. Procedia Economics and Finance, 32, 1050-1059.
Kastenholz, E., Carneiro, M. J., Marques, C. P., & Lima, J. (2012). “Understanding and managing the rural tourism experience—The case of a historical village in Portugal”. Tourism Management Perspectives, 4, 207-214.
Lee, C. C., & Chang, C. P. (2008). “Tourism development and economic growth: A closer look at panels”. Tourism Management, 29(1): 180-192.
Maksimovic, M., Mihajlovic, D., & Urosevic, S. (2015). “Economic effects of rural tourism in Eastern Serbia based on the concept of sustainable development”. Quaestus, 6, 41-55.
Meng, X. (2014). “Is a tourism subsidy the best response to the global financial crisis? A short-run CGE simulation for Singapore”. Asia Pacific Journal of Tourism Research, 19(3), 325–341.
Matei, F.D. (2015). “Cultural tourism potential, as part of rural tourism development in the North-East of Romania”. Procedia Economics and Finance, 23, 453 – 460.
Mili, N. (2012). “Rural tourism development: An overview of tourism in the Tipam Phakey village of Naharkatia in Dibrugarh District, Assam (India)”. International Journal of Scientific and Research Publications, 2(12), 1-3.
Nagaraju, L. G., & Chandrashekara, B. (2014). “Rural tourism and rural development in India”. International Journal of Interdisciplinary and Multidisciplinary Studies, 1(6), 42-48.
Nemirschi, N., & Craciun, A. (2010). “Entrepreneurship and tourism development in rural areas: case of Romania”. Romanian Economic and Business Review, 5(1), 138.
Szabo, B. (2005). “Rural tourism as alternative income source for rural areas along the hortobagy”. Center For International Research, World Development, 20(11), 179-190.
Tarlow, E. P. (2011), Tourism confronts a world in turmoil, Reteived at: http://www.eturbonews.com/22007/tourism-confronts-world-turmoil.
William, A.M., & Hall, C.M. (2012), “Tourism and Migration: New relationships between production and consumption”. Tourism Geographies, 2(1), 5-27.
Hwang, D., Stewart, W. P., & Ko, D. W. (2012). Community behavior and sustainable rural tourism development. Journal of Travel research51(3), 328-341.
World Tourism Organization (2010). Organisation Mondiale du Tourisme OMT/ news and évents
World Tourism Organization (2011). National and regional tourism planning: case studies (Asia and Iran. London.
Zhang, J., Ji, M., & Zhang, Y. (2015). “Tourism sustainability in Tibet – Forward planningusing a systems approach”. Ecological Indicators, 56, 218–228.
Zolfani, S. H., Sedaghat, M., Maknoon, R., & Zavadskas, E. K. (2015). “Sustainable tourism: a comprehensive literature review on frameworks and applications”. Economic research-Ekonomska istraživanja, 28(1), 1-30.