تأثیر منطقة آزاد انزلی در گردشگری در استان گیلان: روش کنترل ترکیبی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار اقتصاد، گروه مدیریت و اقتصاد، دانشکدة علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه گلستان، گرگان .

10.22034/jtd.2021.279484.2311

چکیده

تأسیس مناطق آزاد تجاری صنعتی در دنیا اغلب سبب توسعه و آبادانی مناطق پیرامون خود شده است. یکی از مهم‌ترین بخش‌هایی که تأسیس منطقة آزاد می‌تواند در آن مؤثر باشد گردشگری است. مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی با توجه به ساختار قانونی حاکم بر آن‌ها و سهولت در تجارت بین‌المللی، قادرند گردشگری را توسعه دهند و از این طریق سبب توسعه و پیشرفت پیرامون خود شوند. منطقة آزاد انزلی یکی از مهم‌ترین مناطق آزاد کشور و تنها منطقة آزاد در ساحل دریای خزر است که در سال 1384 تأسیس شد. با توجه به اهمیت منطقة آزاد تجاری صنعتی انزلی و اهداف مطرح‌شده برای آن، این مطالعه به بررسی اثر تأسیس منطقة آزاد انزلی بر توسعة گردشگری در استان گیلان پرداخته است. در این مطالعه، به‌منظور پاسخ به این سؤال از روش کنترل ترکیبی استفاده شده است. با توجه به نتایج حاصل از اجرای روش کنترل ترکیبی، تأسیس منطقة آزاد انزلی اثر مثبت و معناداری بر توسعة ارزش‌‌افزودة گردشگری در استان گیلان داشته است؛ به‌گونه‌ای که نتایج شبیه‌سازی‌شده ـ در مقایسه با حالتی که اگر منطقة آزاد انزلی تأسیس نمی‌شد ـ نشان‌دهندة آن است که تأسیس منطقة آزاد انزلی باعث شده سرانة ارزش‌افزودة گردشگری در استان گیلان بیش از 30 درصد افزایش یابد. به‌عبارت‌دیگر، درصورت تأسیس‌نشدن منطقة آزاد انزلی در سال 1384، درحال حاضر سرانة ارزش‌افزودة گردشگری در استان گیلان، تقریباً 70 درصد مقدار کنونی بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Impact of the Anzali Free Zone on Tourism Development in the Gilan Province: A Synthetic control methods

نویسنده [English]

  • hassan daliri
Assistant Professor of Economics, Department of Management and Economics, Faculty of Humanities and Social Sciences, Golestan University, Gorgan, Iran.
چکیده [English]

The establishment of free industrial trade zones in the world has often been able to lead to the development and prosperity of the surrounding areas. Tourism is one of the most important sectors affected by the free zone. Free trade-industrial zones, due to their legal structure and ease of international trade, can develop tourism and thus cause development and progress around the region. Anzali Free Zone is one of the most important free zones in Iran and the only free zone on the Caspian Sea coast, which was established in 2005. Considering the importance of the Anzali Free Trade Zone and the goals set for it, this study has investigated whether the establishment of the Anzali Free Zone has been able to have a positive effect on tourism in Gilan. in this study, to answer this question, Synthetic control methods have been used. According to the results of the implementation of the Synthetic control methods, the establishment of the Anzali Free Zone has had a positive and significant effect on the tourism value added in Gilan province. As the results of the simulated model show that compared to the situation where the Anzali Free Zone was not established, the establishment of the Anzali Free Zone has increased the per capita value added of tourism in Gilan province by more than 30%, in other words, if Non-establishment of Anzali Free Zone in 2005, currently the per capita value added of tourism in Gilan province was almost 70% of the current amount

کلیدواژه‌ها [English]

  • Free Zone
  • Anzali
  • Tourism
  • Synthetic control methods
  • Regional Development
ابراهیم‌زاده، عیسی و آقاسی‌زاده، عبدالله (1390). تأثیر منطقة آزاد چابهار بر توسعة گردشگری حوزة نفوذ آن با بهره‌گیری از مدل رگرسیون و آزمون T-test، فصل‌نامة جغرافیا و توسعه، 9(21)، ص 5-26.
التجائی، ابراهیم (1388). مناطق آزاد تجاری و صنعتی: ابزار راهبرد توسعۀ صادرات، در مقایسه با سه کشور دیگر آسیایی. پژوهشنامۀ اقتصادی، ۹(33)، ص ۱۸۹-۲۲۲.
احمدیان، رضا، و شامی، محمدرضا (1394). ارزیابی نقش و اثر مناطق آزاد بر مدیریت یکپارچة مناطق ساحلی (ICZM) نمونة موردی: منطقة آزاد تجاری ـ صنعتی انزلی، مطالعات ساختار و کارکرد شهری، 3(9)، ص 91-108.
اکبری، محسن، ابراهیم‌پور، مصطفی و هوشمند چایجانی، میلاد (1395). تأثیر عوامل نهادی بر عملکرد پایدار بنگاه‌ها. چشم‌انداز مدیریت بازرگانی، 15(28)، ص 81-100.
پاشایی، سجاد، عسکریان، فریبا و روزافزون، عبدالرضا (1398). بررسی نقش میانجیگری عوامل نهادی در تأثیر عوامل اجتماعی، اقتصادی، محیطی بر توسعة گردشگری ورزشی منطقة آزاد ماکو. مطالعات مدیریت گردشگری، 14(45)، ص 57-80.
پیشبهار، اسماعیل، پرچم، رقیه و یادآور، حسین (1396الف). تأثیرپذیری انواع مختلف گردشگری از یکدیگر در منطقة آزاد ارس: کاربرد رهیافت مدل‌سازی معادلات ساختاری (SEM). نشریة علمی جغرافیا و برنامه‌ریزی، 21(61)، ص 93-110.
پیش‌بهار، اسماعیل، پرچم، رقیه و یادآور، حسین (1396ب). عوامل مؤثر بر تقاضای گردشگری منطقة آزاد ارس با رهیافت مدل معادلات ساختاری. تحقیقات اقتصاد و توسعة کشاورزی ایران، 48(4)، ص 557-572.
ترکستانی، محمدصالح، بخشی‌زاده، کبرا و جاهدی، پدرام (1398). بخش‌بندی بازار گردشگری منطقة آزاد کیش: رویکردی نو به روش نقشة مفهومی برند، مطالعات مدیریت گردشگری، 14(47)، ص 29-63.
حبیبی، فاتح و عباسی‌نژاد، حسین (1384) تصریح و برآورد تابع تقاضای گردشگری ایران با استفاده از داده‌های سری زمانی مقطعی، مجلة تحقیقات اقتصادی، 40(70)، ص ۹۱-۱۱۵.
ذاکری، زهرا و اسفندیاری، مجتبی (1395). فراتحلیل مطالعات مناطق آزد، گزارشهای کارشناسی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، شمارة مسلسل 15068.
راسخی، سعید، و محمدی، ثریا (1396). عوامل مؤثر بر تقاضای گردشگری کشورهای حوزة دریای خزر، مطالعات مدیریت گردشگری، 12(38)، ص 63-81.
زیبنده، عدالت و یوسفی‌فرد، سمیه (1393). بررسی و تحلیل فرصت‌ها و تنگناهای ژئوپلیتیک توسعة منطقة آزاد انزلی، فصل‌نامة علمی علوم و فنون مرزی، 3(10)، ص 83-106.
سالارزهی، حبیب‌الله، و میرزاده، آرمینا (1394). شناسایی و اولویت‌بندی راهبردهای توسعة گردشگری در منطقة آزاد تجاری صنعتی چابهار با رویکرد ترکیبیSWOT-AHP، پژوهش‌های مدیریت عمومی، 8(30)، ص ۱۴۴-۱۲۱.
سعیده زرآبادی، زهرا سادات، و عبدالله، بهار (1392). ارزیابی عوامل مؤثر در توسعة صنعت گردشگری منطقة آزاد چابهار با بهره‌گیری از روش فرایند تحلیل شبکه‌ای، معماری و شهرسازی ایران، 4(2)، ص ۳۷-۴۸
سوادی، مهدی (1398). تدوین برنامة استراتژیک توسعة گردشگری تفریحی-ورزشی منطقة آزاد قشم. فصلنامة جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، 9(3)، ص 185-198.
سیدعلی‌پور، سیدخلیل، رستم گورانی، ابراهیم، و حسینی، سیدمهدی (1393). بررسی سیاست‌ها و راهبردهای توسعة گردشگری در مناطق آزاد تجاری با تأکید بر نظم و امنیت اجتماعی: مطالعة موردی منطقة آزاد قشم. پژوهشنامه جغرافیای انتظامی، 93(6)، 91-124.
سیدعلیپور، سید خلیل، و نظری خاکشور، حمیدرضا (1398). بررسی جایگاه مناطق آزاد تجاری در توسعة پایدار و امنیت اجتماعی (مطالعة موردی: منطقة آزاد انزلی). فصل‌نامة جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‌ای)، 9(2)، ص 655-668.
شهماری اردجانی، رفعت و کاموسی علمداری، جواد (1398). بررسی گونه‌های گردشگری مؤثر بر توسعة گردشگری منطقة آزاد ارس، نشریة گردشگری شهری، 6(1)، ص 33-46.
اربابیان، شیرین (1399). ارزیابی عوامل مؤثر بر صنعت گردشگری در کوتاه‌مدت و بلندمدت در کشورهای منتخب جاده ابریشم، راهبرد توسعه، 1(61)، 165-188.
صیدائی، سید اسکندر و هدایتی مقدم، زهرا (1389) نقش امنیت در توسعة گردشگری، فصل‌نامة تخصصی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی– واحد شوشتر، ۴(۸)، ص. ۹۷-۱۱۰.
فروغی‌فر، طیبه، جلالی، سیدمهدی و تبریزیان، بیتا (1399). طراحی الگوی جذابیت سرمایه‌گذاری مناطق آزاد ایران: نمونة موردی منطقة آزاد انزلی، سیاست جهانی، 9(1)، 267-304.
فن هوو، نوربرت (۱۳۹۳). اقتصاد مقاصد گردشگری با نگاهی به آمار گردشگری ایران. ترجمة افسانه شفیعی و مهراد کجوئیان، نشر مهکامه.
گل‌زاده، ملیحه، قیامی راد، امیر، بدری آذین، یعقوب، دلال اوغلی، علی و داداش‌زاده، یوسف (1393). توانمندی گردشگری ورزشی منطقة آزاد ارس و ارائة راهکارهای مؤثر بر رشد و توسعؤ آن براساس مدل swot، فضای جغرافیا، 14(48)، 223-236.
قرخلو، مهدی (1385). جغرافیای جهانگردی و برنامه‌ریزی اوقات فراغت. تهران: جهاد دانشگاهی.
قصابی، حسن، آذر، علی، و پناهی، علی (1399الف). تحلیلی بر تأثیرات مناطق آزاد تجاری بر توسعة فعالیت‌های گردشگری و اقتصاد منطقه‌ای (مطالعة موردی: منطقة آزاد ارس). فصل‌نامة جغرافیا برنامه‌ریزی منطقه‌ای، 10(3-2)، 833-846.
قصابی، حسن، و آذر، علی، و پناهی، علی (1399ب). شناسایی پیشران‌های تأثیرگذار بر توسعة گردشگری در مناطق آزاد تجاری (مطالعه موردی: منطقة آزاد ارس)، برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، 9(32)، 161-177.
لطفی، حیدر و سلطانی، ناصر (1387) گردشگری، دولت و اقتصاد سیاسی در ایران، فصل‌نامة چشم‌انداز جغرافیایی، ۳(۷)، ص ۸۷-111.
محمدزاده، پرویز، بهبودی، داوود، فشاری، مجید، و ممی‌پور، سیاب (1389). تخمین تقاضای گردشگری ایران به تفکیک چند کشور منتخب با استفاده از رهیافت TVP. فصل‌نامة اقتصاد مقداری، ۷(۲)، ص 149-171.
مروت، حبیب، سالم، علی‌اصغر، و خادم نعمت‌اللهی، محبوبه (1397). شناسایی عوامل مؤثر بر تقاضای گردشگری خارجی، پژوهشنامة اقتصادی، 18(69)، ص 275-306.
مشکینی، ابوالفضل، تردست، زهرا و خلیجی، محمدعلی (1399). الگوی توسعة گردشگری مرزی مناطق آزاد تجاری، مطالعة موردی: منطقة آزاد قشم، پژوهش‌نامة مطالعات مرزی، 8(1)، 35-47.
ممی‌پور، سیاب، بشارتی، زهرا، و بهبودی، داود (1393). بررسی و اولویت‌بندی عوامل جذب سرمایه‌گذاری در منطقة آزاد انزلی. اقتصاد و توسعة منطقه‌ای، 21(7)، ص ۱۳۳-۱۶۲ doi: 10.22067/erd.v21i7.24637
مؤمنی وصالیان، هوشنگ و غلامی‌پور، لیلا (1390). تخمین تابع تقاضای گردشگری در استان‌های منتخب، فصل‌نامة علوم اقتصادی، ۳(۱۴)، ص ۱۶۶-184.
یاوری، حسین، خوشنویس، مریم و غلامی، الهام (1391). اقتصاد گردشگری، تهران: انتشارات آذر.
یاوری، یوسف، عسکریان، فریبا، و خیری شجاعی، محمد (1395). چالش‌های توسعة گردشگری ورزشی منطقة آزاد ارس با تأکید بر نظرات مدیران و کارشناسان. مدیریت و توسعة ورزش، 1(5)، ص 233-244.
یزدانی زنگنه، مریم، خسروی‌پور، بهمن و غنیان، منصور (1388). راهبردهای توسعة پایدار اشتغال در بخش گردشگری روستایی، ماهنامة کار و جامعه، ۱۰۹(۵)، ص 10۱-10۸
. Abadie, A., & Gardeazabal, J. (2003). The economic costs of conflict: A case study of the Basque Country. American economic review93(1), 113-132.‏
Abadie, A., Diamond, A., & Hainmueller, J. (2010). Synthetic control methods for comparative case studies: Estimating the effect of California’s Tobacco Control Program. Journal of the American Statiscal Association, 105(490), 493–505.
Abadie, A., Diamond, A., & Hainmueller, J. (2015). Comparative politics and the synthetic control method. American Journal of Political Science59(2), 495-510.‏ https://doi.org/10.1111/ajps.12116
Bagiryan V.A , Basenko A.M. , Kudiniva G.N., Surzhikov M.A.(2018). Functioning of Tourist Recreational Special Economic Zones as Institutional Tools to Include Tourist Clusters in the World Economy, European Research Studies Journal, XXI(2), 230-237
Beskorovaynaya, N. S., Khokhlova, E. V., Ermakov, I. V., Dotdueva, Z. S., & Lang, V. V. (2019, May). Special Economic Zone of the Tourist and Recreation Type as a Tool of Regional Policy. In Institute of Scientific Communications Conference (pp. 208-218). Springer, Cham.‏
Caraballo-Cueto, J. (2016), Free trade zones, liberalization, remittances, and tourism, for what? Jobless growth in the Dominican Republic, International Journal of Development Issues, 15(2), 181-200.
Dei Ottati, G. (2018), Marshallian industrial districts in Italy: the end of a model or adaptation to the global economy?. Cambridge Journal of Economics, 42(2), 259–284
Ji, M., Li, M., & King, B. (2015). The Impacts of China's new free-trade zones on Hong Kong tourism. Journal of Destination Marketing & Management4(4), 203-205.‏
Morley, C.L. (1993). Forecasting Tourism Demand Using Extrapolative Time Series Methods. The Journal of Tourism Studies, 14(1), 19-25.
Seetanah, B., T.D. Juwaheer, M.J. Lamport, S. Rojid, R.V. Sannassee & A.U. Subadar (2011), Does Infrastructure Matter in Tourism Development. University of Mauritius Research Journal, 17, 10-89.
Sobirov, B. (2018). The concept of the tourist economic zone. Case of Uzbekistan. World Scientific News98, 34-45.‏
White, H. (2000). A reality check for data snooping. Econometrica68(5), 1097-1126. doi: 10.1111/1468-0262.00152.