ارزیابی و رتبه‏‌بندی استان‏‌های کشور برای گردشگری پرندگان در مقصدهای تالابی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 رییس اداره تحقیقات بازار/شرکت ارتباطات زیرساخت

2 استاد دانشگاه تهران

3 استادیاردانشگاه تهران

چکیده

ایران به لحاظ تعداد کل گونه‌‏ها و گونه‏‌های بومی با برخی کشورها قابل مقایسه نیست. لیکن تنوع بومگانی آن، که متأثر از سه منطقۀ زیست ‏جغرافیایی کلان جهان (پالئارکتیک، آفریکن، اورینتال) است، در تمام فصول جاذبه‌‏هایی را برای پرنده‏‌نگرانی از سراسر جهان فراهم می‌‏آورد. بیشترین گونه‏‌ها را در ایران پرندگان متکی به تالاب‏‌ها تشکیل می‏‌دهند و با توسعۀ گردشگری پرندگان، همسو با اهداف توسعۀ پایدار، می‏توان در حفاظت از تالاب‏‌ها و درآمدزایی برای جامعۀ محلی نیز مؤثر بود. در ایران، 41 نوع از 42 نوع تالاب مشخص‌‏شده در کنوانسیون رامسر، 105 زیستگاه مهم پرندگان از 391 زیستگاه خاورمیانه و 555 گونه پرنده یافت می‌شود که نشان‌‏دهندۀ ظرفیت توسعۀ این نوع گردشگری است. هدف از این پژوهش ظرفیت‌‏سنجی گردشگری پرندگان در محدودۀ جغرافیایی کشور ایران از راه شناسایی عوامل مؤثر در انتخاب مقصد گردشگری پرندگان و وزن دهی و  رتبه بندی و تهیۀ نقشه‌‏های پهنه‌‏بندی است. وزن‏‌دهی معیارهای انتخاب مقصد با روش سوآرا و رتبه‌‏بندی مقاصد با فن تاپسیس انجام شده است. در رتبه‌‏بندی براساس عامل اهمیت گونه‌ه‏ای، استان‏‌های گلستان، گیلان، مازندران، سیستان و بلوچستان، فارس، هرمزگان و خوزستان، براساس عامل تنوع گونه‌ه‏ای، خوزستان، هرمزگان، سیستان و بلوچستان، فارس، مازندران، گلستان و تهران، براساس عامل دسترسی به زیستگاه‌‏های تالابی، آذربایجان غربی و هرمزگان، براساس عامل اهمیت دسترسی به راهنماهای محلی پرنده‌‏نگری، تهران، کردستان، آذربایجان غربی و بوشهر و مجموع عوامل مؤثر در انتخاب مقصد، آذربایجان غربی و هرمزگان بالاترین رتبه را داشتند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluation and prioritization of Iran's provinces from the perspective of avitourism in wetland destinations

نویسندگان [English]

  • Somayeh Kazemy Gooranabad 1
  • Mohammad Reza Rezvani 2
  • Alireza Darbanastane 3
1
2 Professor at Tehran University
3 Academic member of University of Tehran
چکیده [English]

Iran is not comparable to some countries in terms of the total number of endemic bird species, but Iran's ecosystem diversity, influenced by the three major biogeographical regions of the world (Palearctic, African and Oriental), can attract birdwatchers from different continents and countries in all seasons. . Most bird species in Iran are based on wetlands, and the development of avitourism in line with the goals of sustainable development can also be effective in protecting wetlands and generating income for the local community. The existence of 41 of the 42 types of wetlands identified in the Ramsar Convention, the existence of 105 important bird areas (IBAs) from 391 places in the Middle East and 555 different species in Iran indicate the development capacity of avitourism. The purpose of this study is to measure the tourism capacity of avitourism in the geographical area of Iran by extracting various factors influencing the selection of avitourism destination, scoring, evaluation and production of zoned maps.
The weighting of the destination selection criteria has been done by SWARA method and ranking of destinations with TOPSIS technique. In terms of species importance, Golestan, Gilan, Mazandaran, Sistan va Baluchestan, Fars, Hormozgan and Khuzestan provinces, species diversity factor, Khuzestan, Hormozgan, Sistan va Baluchestan, Fars, Mazandaran, Golestan and Tehran, access to wetland habitats, West Azerbaijan and Hormozgan , The most important factor in accessing local bird guides, Tehran, Kurdistan, West Azerbaijan and Bushehr and in all factors influencing the choice of destination, West Azerbaijan and Hormozgan are the top rankings.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Avitourism
  • Birdwatching
  • Birding
  • Wetland
  • SWARA Method
  • TOPSIS

مراجع

عباسی، شبنم و افشارزاده، سعید (1389). مروری بر روش‌های اندازه‌گیری تنوع زیستی در پوشش‌های گیاهی ایران. همایش ملی دانشجویی اکولوژی حفاظت.
باقرزاده کریمی، مسعود (1398). قوانین، مقررات و دستورالعمل‌‏ها. تهران: دفتر حفاظت و احیاء تالاب‏های سازمان محیط زیست. https://crw.doe.ir/portal/file/?1091692/%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%8A%D9%86.pdf
بختیاری، پرویز (1397). پرنده‏نگری. تهران: مهکامه.
بهرامیان، سمیه (1392). تعیین عوامل مؤثر بر جذب گردشگران پرنده‏نگر با تأکید بر عناصر آمیختۀ بازاریابی (مورد مطالعه: تالاب میانکاله). دانشگاه سمنان.
طاهری برمایی، ابراهیم (1390). نقش تالاب‏های مازندران در جذب گردشگر (مطالعۀ موردی: تماشای پرندگان). دانشگاه آزاد اسلامی: واحد تهران مرکز.
غلامی، جعفر، سبحان اردکانی، سهیل، کهرم، اسمعیل و خراسانی، نعمت اله (1392). ارزیابی زیستگاه تالابی شیرین‏سو و تطبیق پیراسنجه‏‌های زیستی آن با معیارهای اتحادیۀ جهانی حفاظت از پرندگان در راستای امکان‌‏سنجی معرفی به‌‏عنوان یک منطقۀ مهم پرندگان (IBAs). اکوبیولوژی تالاب (تالاب)، 5(18)، 5-12.
قاسمی، میثم و قاسمی، صابر (1396). بررسی درصد فراوانی و تنوع زیستی پرندگان زمستان‌‏گذران در مناطق تالابی شرق استان هرمزگان. فصلنامۀ محیط زیست جانوری، 9(3)، 103-116.
کارگر پیشبیجاری، فاطمه، زرکامی، رحمت، ترکمن، جواد و فرمانده بحری، علیرضا (1396). بررسی تنوع زیستی پرندگان زمستان گذران در زیستگاه های مختلف پارک ملی بوجاق. پژوهش‏‌های جانوری (زیست‏‌شناسی ایران)، 30(3).
Curtin, S. (2013). Lessons from Scotland: British wildlife tourism demand, product development and destination management. Journal of Destination Marketing Management, 2(3), 196-211.
Daim, T. U. . (2012). Site selection for a data centre - a multi-criteria decision-making model. International Journal of Sustainable Engineering, 6I(1), 10-22.
Drumm A., & Moore, A. (2005). Ecotourism development – A manual for conservation planners and managers: Volume I – an introduction to ecotourism planning. Arlington.
Glowinski, S. L. (2008). Birdwatching, ecotourism and economic development: A review of the evidence. Applied Research in Economic Development, 5(3), 65-77.
Goodfellow, D. K. (2017). Couples and avitourism: a mixed methods study of North American birdwatchers. Southern
Hvenegaard, G. (2002). Birder specialization differences in conservation involvement, demographics and motivations. Human Dimensions of Wildlife: An International Journal, 7(1), 21-36.
Keršulienė, V., Zavadskas, E. K., & Turskis, Z. (2010). Selection of rational dispute resolution method by applying new step-wise weight assessment ratio analysis (SWARA). Journal of Business Economics and Management, 11(2), 243-258.
Khaleghizadeh, A., Scott, D. A., Tohidifar, M. Babak, S., Musavi, M. G., Sehhatisabet, M. E., ... & Eskandari, F.(2011). Rare birds in Iran in 1980-2010. Podoces, 6(1), 1-48.
Kim, S. S., Lee, C. K., & Klenosky, D. B. (2003). The influence of push and pull factors at Korean national parks. Tourism Management, 24(2), 169-180.
Newsome, T.,&  Van Eeden, L. (2017). The effects of food waste on wildlife and humans. Sustainability, 9(7), 1269.
Scott, D., & Thigpen, J. (2003). Understanding the birder as tourist: Segmenting visitors to the Texas hummer/bird celebration. Human Dimensions of Wildlife, 8(3), 199-218.
Scott, D., Ditton, R. B., Stoll, J. R., & Eubanks, T. L. (2005). Measuring specialization among birders: Utility of a self-classification measure. Human Dimensions of Wildlife, 10(1), 53-74.
Sekercioglu, C. (2002). Impacts of birdwatching on human and avian communities. Environmental Conservation, 29(3), 282-289.
Stange, J., Brown, D., Hilbruner, R., & Hawkins, D. E. (2011). Tourism Destination Management-Achieving Sustainable and Competitive Results. Sustainable Tourism: International Cooperation for Development, Online Tool Kit & Resource Series. USAID.
Steven, R., Morrison, C.,  &Castley, J. G. (2015a). Birdwatching and avitourism: a global review of research into its participant markets, distribution and impacts, highlighting future research priorities to inform sustainable avitourism management. Journal of Sustainable Tourism, 23(8-9), 1257-1276.
Steven, R., Morrison, C., Arthur, J. M., & Castley, J. G. (2015b). Avitourism and Australian Important Bird and Biodiversity Areas. PLoS ONE, 10(12), e0144445.
Steven, R., Morrison, C., & Castley, J. G. (2017). Exploring attitudes and understanding of global conservation practice among birders and avitourists for enhanced conservation of birds. Bird Conservation International, 27(2), 224-236.
Vas, K. (2017). Birding blogs as indicators of birdwatcher characteristics and trip preferences: Implications for birding destination planning and development. Journal of Destination Marketing & Management, 6(3), 33-45.
Wolter, L. (2014). Nature-Based Tourism in Mallorca’s Natural Areas: The Tenefits of Tourism for Natural Areas. Springer FachmedienWiesbaden.
گردشگری و توسعه
دوره 11، شماره 1 - شماره پیاپی 30
بهار
فروردین 1401
صفحه 313-335

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار