بنیان‌های فلسفی تقویت پایداری در گردشگری انبوه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه مدیریت جهانگردی، دانشکدۀ مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

2 دانشجوی دکتری گردشگری، گروه مدیریت جهانگردی، دانشکدۀ مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

3 استاد دانشکدۀ مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

4 استادیار گروه مدیریت جهانگردی، دانشکدۀ مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

10.22034/jtd.2021.302264.2436

چکیده

حاکمیت منطق صفر و یکی دربرابر گردشگری انبوه و جایگزین، به نفی کامل یکی و تأیید کامل و شتابزدۀ دیگری انجامیده است. این نوع نگرش در عمل دو روی سکۀ ساده‌انگاری در تبیین و تجویز الگوی توسعۀ پایدار گردشگری را تشکیل می‌دهد. تلاش برای معرفی جلوه‌های پایداری در گردشگری انبوه در این پژوهش، به‌نوعی دیدن نیمۀ پر لیوان است تا به‌جای مهر بطلان زدن بر آن، با رویکردی واقع‌گرایانه جنبه‌های پایداری در گردشگری انبوه شکل و ترویج پیدا کند. پژوهش با رویکرد فراترکیب، روش تحلیل مضمون و با هدف شناسایی بنیان‌های فلسفی در دو بخش چیستی و چرایی تقویت پایداری در گردشگری انبوه تدوین شد. در این پژوهش، 704 کد، 79 مضمون پایه و 37 مضمون سازمان‌دهنده ذیل 8 مضمون فراگیر احصا و دسته‌بندی شدند. در ارتباط با چیستی گردشگری انبوه پایدار، پنج مضمون فراگیر انتزاع شدند که عبارت‌اند از: ۱. پایداری به‌‌منزلۀ یک پیوستار؛ ۲. پایداری به‌‌منزلۀ مفهومی فراگیر؛ ۳. ریشه‌های تئوریک شکل‌گیری گردشگری انبوه پایدار؛ ۴. ترجیح‌ندادن الگوی توسعۀ بزرگ یا کوچک‌مقیاس گردشگری؛ ۵. همگرایی یا واگرایی گردشگری انبوه با جایگزین. دربارۀ چرایی گردشگری انبوه پایدار، سه مضمون فراگیر احصا شدند که عبارت‌اند از: ۱) رشد فزایندۀ گردشگری هم‌زمان از دو بعد عرضه و تقاضا؛ ۲) دلایل توجه و تأمل مجدد به گردشگری انبوه؛ ۳) محدودیت‌های الگوی گردشگری جایگزین. انتظار می‌رود تبیین بن‌مایه‌های پایداری در گردشگری انبوه نگرش محققان و برنامه‌ریزان کشور را به رابطۀ پایداری با گردشگری انبوه تغییر دهد و ظرفیت‌های پنهان آن را برای توسعۀ پایدار آشکار سازد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

philosophical foundations for sustainability reinforcement of mass tourism

نویسندگان [English]

  • Mahmood Ziaee 1
  • Moslem Shojaei 2
  • Shams Sadat Zahedi 3
  • Seyed Ali Hosseini 4
1 professor of Tourism Management Department, Faculty of Management and Accounting, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran.
2 PhD student of Tourism Management Department, Faculty of Management and Accounting, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran.
3 professor of Faculty of Management and Accounting, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran.
4 Assistant Professor of Tourism Management Department, Faculty of Management and Accounting, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The prevailing impression is that mass tourism and alternative tourism are polar opposites. Zero-one thinking has led to a complete rejection of mass tourism in favor of the other. We argue that this is just another overly simplistic stance towards the sustainable development of tourism. With focusing on sustainability aspects of mass tourism, we are, realistically, seeing the glass as half full rather than half empty and stressing the need to improve the sustainability of mass tourism. We used the meta-synthesis technique and thematic analysis to identify the philosophical foundations for reinforcement sustainability of mass tourism, trying to answer two fundamental questions, "what is it" and "why it is important". 704 basic codes, 79 basic themes, and 37 organizing themes were classified into 8 global themes. For the "what is sustainable mass tourism” question, five global themes of “sustainability as a continuum”, “sustainability as a comprehensive concept”, "theoretical roots of sustainable mass tourism formation", "small scale tourism development model does not have priority over large scale model and vice versa", "convergence or divergence of mass and alternative tourism" and for the "why it is important" question, three global themes of "increasing growth of tourism simultaneously on supply and demand sides", "reasons for re-considering mass tourism", and "limitations of the alternative tourism model" were identified. We argue that explaining foundations of sustainability in mass tourism, would change the prevailing impression of tourism academics and planners about the relationship between sustainability and mass tourism and reveals its hidden potentials.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sustainability
  • Mass Tourism
  • Alternative Tourism
  • Sustainable Mass Tourism

مراجع

ابراهیم‌پور، احد، زیاری، کرامت الله، حاتمی‌نژاد، حسین و پوراحمد، احمد (۱۳۹۹). الگوریتم پیشنهادی برای تشخیص جایگاه مقصد گردشگری در چرخه حیات. گردشگری شهری. 7(1)، ۱۷-۳۵.
باپیری، جعفر (۱۳۹۵). اندیشه‌های فلسفی در گردشگری. تهران: مهکامه.
تصدیقی، بهروز (1382). ﺗﻮﺳﻌۀ ﭘﺎﻳﺪﺍﺭ: ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﻭ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺁﻥ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺍﻛﻮﻟﻮﮊﻳﺴﺖ‌ﻫﺎ ﻭ ﺍﻛﻮﻧﻮﻣﻴﺴﺖ‌ﻫﺎ. ﺩﻓﺘﺮ ﺑﺮﺭﺳﻲ‌ﻫﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ. ﻛﺪ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ٤١٠. ﺷﻤﺎﺭﻩ ﻣﺴﻠﺴﻞ٦٥٩٠ . https://rc.majlis.ir
جعفری، حسن، عابدی، تسلیمی، محمدسعید، فقیهی، ابوالحسن و شیخ‌زاده، محمد (1390). تحلیل مضمون و شبکۀ مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی. اندیشه مدیریت راهبردی، ۵(۲)، ص ۱۵۱-198.
زاهدی، شمس السادات و نجفی، غلامعلی (1384). بسط مفهومی توسعۀ پایدار. فصل‌نامۀ مدرس علوم انسانی. ۱۰(۴)، ص ۴۳-76.
شارپلی، ریچارد (۱۳۹۵). توسعۀ گردشگری و محیط زیست. ترجمۀ یاسر رمضان‌نژاد و علی پورقیومی. تهران: مهکامه.
شفیعی، زاهد، فرخیان، فیروزه، رجایی‌ریزی، محمدعلی و موغلی، مرضیه (1395). گردشگری پایدار از تئوری تا تحقق: یک رویکرد انتقادی. فصل‌نامۀ جغرافیا، ۱۴(۴۹)، ص ۱۵۳-171.
ضیایی، محمود و تراب احمدی، مژگان (1391). شناخت صنعت گردشگری با رویکرد سیستمی. تهران: علوم اجتماعی.
ضیایی، محمود، زندی، ابتهال، عباس‌پور، نیلوفر و مرجان عبدی (1393). توسعۀ پایدار گردشگری از دیدگاه دو مکتب ایده‌آلیسم و پراگماتیسم. برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، 3(8)، 11-30.
ضیایی، محمود و عباسی، دیاکو (1397). چالش‌ها و رویکردهای توسعۀ گردشگری پایدار: از نظریه تا عمل. برنامه‌ریزی و توسعۀ گردشگری، 7(24)، ص ۸-۳۷.
قدمی، محسن (1394). آسیب‌شناسی چالش‌های توسعۀ پایداری گردشگری. مطالعات توسعۀ اجتماعی ایران، ۸(۱)، ص ۸۵-97.
مهدوی، داود، رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا و سجاسی قیداری، حمداله (1393). ارزیابی فرایند توسعۀ گردشگری روستاهای تاریخی ـ فرهنگی با استفاده از مدل چرخۀ حیات گردشگری مقصد. برنامه‌ریزی و توسعۀ گردشگری، 3(10)، ۱۱-۳۲.
ویلیامز، استفان (۱۳۸۸). جغرافیای گردشگری. ترجمۀ محمود ضیائی. تهران: پیام نور.
Becken, S., & Hay, J. (2012). Climate Change and Tourism: From Policy to Practice (1st Ed.). Routledge.
Boyd, S. W. (2006). The TALC Model and its Application to National Parks: A Canadian Example. The Tourism Area Life Cycle, Vol. 1: Applications and Modifications, edited by Richard Butler, Bristol, Blue Ridge Summit: Channel View Publications, P. 119-138.
Buckley, R. (2012). Sustainable tourism: Research and reality. Annals of tourism research, 39(2), 528-546.
Butcher, J. (2003). The Moralisation of Tourism: Sun, Sand . . . and Saving of the World. London: Routledge.
Butler, R. (1990). Alternative Tourism: Pious Hope or Trojan horse? Journal of tourism research.3, 40-45.
Butler, R. (1992). Alternative Tourism: The Thin End of the Wedge. In Tourism Alternatives: Potentials and Problems in the Development of Tourism, edited by V. Smith and W. Eadington. Philadelphia: University of Pennsylvania Press, pp. 31-46
Butler, R. (Ed.). (2006). the tourism area life cycle (Vol. 1). Channel view publications.
Butler, R. (2012). Small is beautiful, but size can be important. Aspects of tourism: Critical debates in tourism, 90-93.
Clarke, J. (1997). A framework of approaches to sustainable tourism. Journal of Sustainable Tourism, 5, 224-233.
Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative research in psychology, 3(2), 77-101.
Cohen, E. (1987). “Alternative tourism”—A critique. Tourism Recreation Research, 12(2), 13-18.
Ch, C., & Hall, C. M. (2008). Contemporary tourism: an international approach. New Zeland.
Edgell Sr, D. L., & Swanson, J. R. (2013). Tourism policy and planning: Yesterday, today, and tomorrow. Routledge.
Goodall, B. (1992). Environmental auditing for tourism. Environmental auditing for tourism. 60-74.
Goodwin, H. (2011). Taking responsibility for tourism (pp. 1-256). Woodeaton: Goodfellow Publishers Limited.
Goffi, G., Cucculelli, M., & Masiero, L. (2019). Fostering tourism destination competitiveness in developing countries: The role of sustainability. Journal of cleaner production, 209, 101-115.
Harrison, D. (2012). Tourism: Is small beautiful. Critical debates in tourism, 57, 80.
Harrison, D., & Sharpley, R. (Eds.). (2017). Mass tourism in a small world. Cabi.
Hernández, J. M., Suárez-Vega, R., & Santana-Jiménez, Y. (2016). The inter-relationship between rural and mass tourism: The case of Catalonia, Spain. Tourism management, 54, 43-57.
Holden, A., & Ewen, M (2002). Understanding the motivations of ecotourists. International journal of tourism research, 4, 435-46.
Huang, R. Y., Chang, W. J., Chung, Y. C., Yin, Y. S., & Yen, J. C. (2019). A Literature Review of Sustainable Tourism (1990–2016): Development Trajectory and Framework. Int. J. Tour. Res, 6, 20-49.
Hunter, C. (2002). Sustainable tourism and the touristic ecological footprint. Environment, development and sustainability, 4(1), 7-20.
Jafari, J. (2000). Encyclopedia of tourism Routledge. London and New York.
Jafari, J. (2001). The scientification of tourism. In: Smith, V. and Brent, M. (Eds) Hosts and Guests Revisited: Tourism Issues of the 21st Century. Cognizant, New York, P 28–41.
Lagiewski, R. M. (2006). The application of the TALC model: A literature survey. The tourism area life cycle, 1, 27-50.
Lane, B. (1990, November). Sustaining host areas, holiday makers and operators alike. In Conference Proceedings, Sustainable Tourism Development Conference.
Lesar, L., Weaver, D.B., & Gardiner, S. (2020). From Spectrum to Multiverse: A New Perspective on the Diversity of Quality Control Tools for Sustainable Tourism Theory and Practice. Journal of Travel Research, 59, P 424 - 449.
Lew, Alan; Hall, Michael and Allan M. Williams (2004). A Companion to Tourism. Blackwell Publishing Research, 12(2),  13-18.
Liu, Z. (2003). Sustainable tourism development: A critique. Journal of sustainable tourism, 11(6), 459-475.
McCool, S. F., & Moisey, R. N. (Eds.). (2008). Tourism, recreation and sustainability: Linking culture and the environment. Cabi.
Medlik, S. (2003). Dictionary of Travel, Tourism and Hospitality. Third edition. Butterworth-Heinemann. Great Britain.
Naumov, N., & Green, D. (2014). Mass tourism. Encyclopedia of Tourism. Springer.
Niñerola, A., Sánchez-Rebull, M. V., & Hernández-Lara, A. B. (2019). Tourism research on sustainability: A bibliometric analysis. Sustainability, 11(5), 1377.
O’Riordan, T. (1981). Environmentalism. 2nd Edition. London: Pion.
Porritt, J. (2007). Capitalism as If the World Matters. London: Earthscan.
Redclift, M. R. (1987). Sustainable development: exploring the contradictions (London, New York: Mathnen).
Robinson, J. (2004). Squaring the circle? Some thoughts on the idea of sustainable development. Ecological Economics. 48(4), 369–384.
Rogers, P., Jalal, K. and Boyd, J. (2008). An Introduction to Sustainable Development. London: Earthscan.
Sharpley, R. &  Telfer, D. (2008). Tourism and Development in the Developing World. Routledge Perspectives on Development.
Sharpley, R. (2009). Tourism development and the environment: Beyond sustainability? Routledge.
Sharpley, R. (2020). Tourism, sustainable development and the theoretical divide: 20 years on. Journal of sustainable tourism, 28(11), 1932-1946. www.tandfonline.com/loi/rsus20
Smith, V. L., & Eadington, W. R. (Eds.). (1992). Tourism alternatives: Potentials and problems in the development of tourism. University of Pennsylvania Press.
Swarbrooke, J. (2000). Sustainable Tourism Management. Reprinted. CABI Publishing.
Twining-Ward, L., & Butler, R. (2002). Implementing STD on a small island: Development and use of sustainable tourism development indicators in Samoa. Journal of sustainable tourism, 10(5), 363-387.
United Nations (1987). Our Common Future. Report of the World Commission on Environment and Development.  https://digitallibrary.un.org
Vainikka, V. (2015). Rethinking mass tourism: Professional discourses of contemporary mass tourism and destinations. Nordia Geographical Publications, 44(2), 99-99.
Wall, G., & Mathieson, A. (2006). Tourism: change, impacts, and opportunities. Pearson Education.
Weaver, D. B. (2000). A broad context model of destination development scenarios. Tourism management, 21(3), 217-224.
Weaver, D. B. (2001). Ecotourism as mass tourism: Contradiction or reality? Cornell hotel and restaurant administration quarterly, 42(2), 104-112.
Weaver, D. B. (2006). Sustainable tourism: Theory and practice. London: Butterworth-Heinemann.
Weaver, D. B. (2012). Clearing the path to sustainable mass tourism: A response to Peeters. Tourism Management, 33(5), 1042-1043.
Weaver, D. B. (2014). Asymmetrical dialectics of sustainable tourism: Toward enlightened mass tourism. Journal of Travel Research, 53(2), 131-140.
Weaver, D. (2017). Sustainability and mass tourism: A contradiction in terms. Mass tourism in a small world, 63-74.
Weaver, D. B., & Lawton, L. J. (2017). A new visitation paradigm for protected areas. Tourism Management, 60, 140-146.
Weaver, B. D. (2004). Tourism and the Elusive Paradigm of Sustainable Development. In Alan A. Lew, C. Michael Hall, Allan M. Williams. A Companion to Tourism. Blackwell Publishing Ltd. Chapter 41. (pp. 510-521).
Wheeller, B. (2012). Sustainable Mass Tourism: More Smudge than Nudge – The Canard Continues. In Tej Vir Singh, Critical Debates in Tourism (P 90-99). Aspects of Tourism. Channel View Publications.
Wilkinson, S. J. (2012). Conceptual understanding of sustainability in Australian Construction firms. Conference Paper. www.researchgate.net/publication/291832798.
Xing, Y. (2006). Exploring the sustainability of mass tourism in island tourist economies: a system dynamics approach. University of Salford, Greater Manchester, UK
Xing, Y., & Dangerfield, B. (2018). Modelling the sustainability of mass tourism in island tourist economies. In System Dynamics (pp. 303-327). Palgrave Macmillan, London.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار