کاربرد تکنیک بهترین‌ ـ بدترین (BWM) در رتبه‌بندی مؤلفه‌های شاخص جهانی رقابت‌پذیری گردشگری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشدگروه مدیریت، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

2 استادیارگروه مدیریت، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران .

3 استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.

10.22034/jtd.2021.270091.2257

چکیده

برای سنجش عملکرد رقابت‌پذیری مقصد‌های گردشگری، الگوهای گوناگونی وجود دارد. یکی از متداول‌ترین آن‌ها،  الگوئی است که مجمع جهانی اقتصاد ارائه کرده است. شاخص رقابت‌پذیری گردشگری براساس چهار مؤلفۀ اصلی و چهارده رکن، شامل توانمندسازی محیط (محیط کسب‌وکار، امنیت و ایمنی، بهداشت و سلامت، منابع انسانی و بازار کار، آمادگی در حوزۀ فنّاوری اطلاعات) سیاست‌های سفر و گردشگری (اولویت‌دهی به گردشگری، گشودگی بین‌المللی، رقابت‌پذیری قیمتی و پایداری محیطی)، زیرساخت‌ (زیرساخت‌ حمل‌ونقل هوایی، زیرساخت‌ زمینی و زیرساخت خدمات گردشگری) و منابع (منابع طبیعی و منابع فرهنگی و تجارت سفر) سنجیده می‌شود. روش رتبه‌بندی در مجمع جهانی روش میانگین‌گیری ساده فاقد وزن است؛ بنابراین با وزن‌دهی ابعاد، می‌توان الگوی فوق را بهبود داد کرد هدف از پژوهش حاضر، استفاده از روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره است  که وزن‌دهی  در آنها معمول است. این تحقیق به لحاظ هدف، کاربردی و به دلیل استفاده از پرسش‌نامه به‌منظور گردآوری داده‌ها، در حوزۀ تحقیقات پیمایشی قرار می‌گیرد. برای سنجش اهمیت گویه‌ها از پرسش‌نامۀ استاندارد و نظریات هشت نفر از خبرگان آگاه در عرصۀ گردشگری استفاده شد و ازطریق نرم‌افزار گمز اهمیت هر گویه مشخص شد. درنهایت نتایج پژوهش به رتبه‌بندی ۱۴ معیار و ۸۷ زیرمعیار منجر شد. مهم‌ترین معیارها به‌ترتیب عبارت‌اند از: گردشگری، بهداشت و سلامت، زیرساخت حمل‌و‌نقل هوایی، امنیت و ایمنی، گشودگی بین‌المللی، زیرساخت خدمات گردشگری، پایداری محیطی، منابع انسانی و بازار کار، آمادگی در حوزۀ فنّاوری اطلاعات، محیط کسب‌وکار، رقابت‌پذیری قیمتی، منابع طبیعی، زیرساخت حمل‌ونقل زمینی و بنادر و منابع فرهنگی و تجاری.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Ranking of of Global Tourism Competitiveness Pillars: An Application of Best Worst Method

نویسندگان [English]

  • Saeideh Tavakoli 1
  • Keikhosro Yakideh 2
  • mehdi hesam 3
1 Master of Business-Department of Managment University of Guilan, Rasht, Iran.
2 Assistant professor- Department of Managment University of Guilan, Rasht, Iran,
3 Assistant professor -Department of Geography and urban Planning, University of Guilan, Rasht, Iran.
چکیده [English]

 There are different patterns to measure the performance of competitiveness of tourist destinations. One of the most common is the one provided by World Economic Forum.  Tourism competitiveness index is measured based on four main components and 14 pillars, including Environmental Empowerment (Business Environment, Security and Safety, Health and Hygiene, Human Resources and Labor Market, ICT Readiness,) Policies (Prioritizsation of Travel and Tourism, International Openness, Price Competitiveness and Environmental Sustanability), Infrastructures (Air Transport Infrastructure, Ground an Port Infrastructure and Tourist Service Infrastructure) and Resources (Natural Resources, Cultural Resources and Bussines Travel)The ranking method applying by the World Economic Forum is  just simple averaging indicators  without  any weights, so by weighing the indicators, the pattern  can be improved. The aim of this study was to rerank countries applying multi-criteria decision-making methods where allocating weights to indicators are common. this research is an applied research in terms of objective while because of using a questionnaire for data collection, could be categorized as a survey research. To measure the importance of items, the opinions of eight knowledgeable experts in the field of tourism were gathered via the standard questionnaire and eventually the importance of each items was determined through GAMZ software. Finally, 14 criteria and 87 sub-criteria were ranked. The most important criteria order are tourism, Health and Hygiene, Air Transport Infrastructure, Security and Safety, International Openness, Tourist Service Infrastructure, Environmental Sustainability, Human Resources and Labor Market, ICT Readiness, Business Environment, Price Competitiveness, Natural Resources, Ground and Port Infrastructure and Cultural Resources and Bussines Travel.   

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tourism competitiveness
  • multi-criteria decision making
  • Best-Worst Method
  • analytical hierarchy Process
  • World Economic Forum

مراجع

ابراهیم‌زاده، عیسی و یاری، منیر (1390). مطالعۀ تطبیقی کارکردهای تأثیرگذار بر الگوهای رفتاری گردشگران در برنامه‌ریزی بازاریابی گردشگری ایران و امریکا با استفاده از مدل SWOT. فضای گردشگری، ۱(1)، ۱-۲۶.
آذر، عادل و فرجی، حجت (1398). علم مدیریت فازی، تهران: انتشارات مهربان.
اعظمی، موسی، جلیلیان، سارا و هاشمی امین، ناهید (1394). تحلیل آثار اجتماعی، اقتصادی و محیطی گردشگری پایدار (مطالعۀ موردی: روستای نوره)، برنامه‌ریزی و توسعۀ گردشگری، 14(4)، 154-174.
باقری، مسلم، شجاعی، پیام وکیانی، مهرداد (1395). ارائۀ مدل تفسیری ساختاری شاخص‌های رقابت‌پذیری سفر و گردشگری (مطالعۀ موردی: استان فارس). برنامه‌ریزی و توسعۀ گردشگری، 5‌(18)، 137-157.
برومند، بابک، کاظمی، علی و رنجبران، بهرام (1397). توسعۀ مدل بومی سنجش رقابت‌پذیری گردشگری مقاصد گردشگری ایران، تحقیقات بازاریابی نوین، ۸(۲)، 129-146.
جعفرتاش، برزین و پویان‌زاده، نسترن (1394). ارزیابی و اولویت‌بندی شاخص‌های رقابت‌پذیری صنعت گردشگری ایران، فرایند مدیریت و توسعه، 28‌(3)، 85-105.
جلالی، ستاره (1395). شناسایی و ارزیابی عوامل رقابت‌پذیری مقصد گردشگری (مورد مطالعه: شهر اصفهان). پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه کاشان.
خوشخو، محمدحسن و نادعلی‌پور، زهرا (1395). ارائۀ الگوی مفهومی رقابت‌پذیری مقصدهای گردشگری در چارچوب توسعۀ پایدار، گردشگری و توسعه، ۵((۷)، 84-106.
دلبری، سیدعلی و داودی، سیدعلیرضا (1391). کاربرد تکنیک فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی AHP در رتبه‌بندی شاخص‌های ارزیابی جاذبه‌های توریستی، تحقیق در عملیات و کاربردهای آن، ۹(۲)، 57-79.
دهشیری، محمدرضا (1394). ارزیابی عوامل مؤثر بر توسعۀ گردشگری مذهبی در ایران، برنامه‌ریزی و توسعۀ گردشگری، 4(12)، 72-92.
ضرغام بروجنی، حمیدرضا و شالبافیان، علی‌ اصغر (1392). سیاست‌های گردشگری کشورها (مطالعۀ تطبیقی). تهران: مهکامه.
فرزین، محمدرضا و نادعلی‌پور، زهرا (1390). عوامل مؤثر بر مزیت رقابتی مقصدهای گردشگری در ایران (مورد مطالعه: منطقۀ چابهار)، مطالعات گرشگری، ۵(۱۴)، 41-67.
فرزین، محمدرضا، شکاری، فاطمه و عزیزی، فاطمه (1397). رقابت‌پذیری مقصد گردشگری: تحلیل اهمیت ـ عملکرد (مورد مطالعه: شهر یزد و شهر شیراز)، مطالعات مدیریت گردشگری، ۱۳(۴۴)، 219-247.
قادری، اسماعیل و اعرابی، سیدسپهر (1399). رقابت‌پذیری گردشگری شهری در ایران (با استفاده از مدل یکپارچه دوآیر)، آمایش محیط، ۱۳(۴۹)، 228-۲۰۳.
کیانی، زهره (1387). برند مقصد گردشگری و نقش آن در وحدت ذی‌نفعان صنعت گردشگری. مجموعه مقالات سمینار تغییرات محیطی، توسعۀ گردشگری و کاهش فقر، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران.
مرادی، مرتضی و شفایی، رسول (1384). رقابت‌پذیری از دیدگاه مدل الماس پورتر. ماهنامه تدبیر، ۱۶(164)، 19-22.
مسلمی‌نژاد آرانی، عباس (1396). ارزیابی رقابت‌پذیری مقصد گردشگری منطقه مرنجاب، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد جاسب.
مشیری، سیدرحیم، مهدوی، مسعود و کلهسر، جلالی (1390). ارزیابی کیفی ظرفیت‌های گردشگری در توسعۀ روستایی (مطالعۀ موردی: آهار ـ‌ شهرستان شمیران)، فصل‌نامۀ جغرافیایی سرزمین، 8(32)، 1-24.
نادعلی‌پور، زهرا (1395). ارائۀ مدل رقابت‌پذیری پایدار گردشگری، مورد مطالعه: شهر اصفهان. رسالۀ دکتری رشتۀ مدیریت گردشگری، دانشکدۀ علوم گردشگری، دانشگاه علم و فرهنگ.
نادعلی‌پور، زهرا و چیتی، ندا (1396). تحلیل رقابت‌پذیری گردشگری ایران با تأکید بر ادراک گردشگران (مورد مطالعه: گردشگران اروپایی ورودی به ایران)، فصل‌نامۀ گردشگری و توسعه، ۶(۴)، 82-105.
نجفی، فاطمه (1397). تأثیر شاخص رقابت‌پذیری سفر و گردشگری بر درآمد حاصل از گردشگری در کشورهای منتخب طی دورۀ ۲۰۱۶-۲۰۰۹. پایان‌نامۀ دورۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا.
نظم‌فر، حسین، عشقی چاربرج، علی و علوی، سعیده (1399). ارزیابی رقابت‌پذیری گردشگری کشورهای خاورمیانه به لحاظ برخورداری از زیرساخت‌های حمل و نقل، پژوهشنامۀ حمل‌ونقل، ۱۷(۱)، 27-46.
تقوی، مهدی و قلی‌پور سلیمانی، علی (1388). عوامل مؤثر بر رشد صنعت گردشگری ایران، پژوهشنامة اقتصادی، ۹(۳)، 157-172.
Allahdadi, F. (2011). Factors contribute to underdevelopment of tourism industry in Iran. The Journal of American Science, 7(12), 870-873.
Bastic, M. , & Gojcic, S. (2012). Measurement scale for eco-component of hotel service quality. International Journal of Hospitality Management, 31(3), 1012-1020.
Bazargani, R. H. Z., & Kiliç, H. (2021). Tourism competitiveness and tourism sector performance: Empirical insights from new data. Journal of Hospitality and Tourism Management, 46, 73-82.
Carayannis, E. G., Ferreira, F. A. F., Bento, P. , Ferreira, J. J. M., Jalali, M. S., & Fernandes, B. M. Q. (2018). Developing a socio-technical evaluation index for tourist destination competitiveness using cognitive mapping and MCDA. Technological Forecasting and Social Change, 131, 147–158.
Cronjé, D. F., & du Plessis, E. (2020). A review on tourism destination competitiveness. Journal of Hospitality and Tourism Management, 45, 256-265.
Crouch, G. I. (2007, December). Measuring tourism competitiveness: research, theory and the WEF index. In ANZMAC Annual Conference (pp. 3-5) , www. sustainabletourismonline. com.
Cucculelli, M., & Goffi, G. (2016). Does sustainability enhance tourism destination competitiveness? Evidence from Italian Destinations of Excellence. Journal of Cleaner Production, 111, 370-382.
Dwyer, L., & Kim, C. (2003). Destination competitiveness: determinants and indicators. Current issues in tourism, 6(5), 369-414.
Ekin, Y., & Akbulut, O. (2015). Tourism Destination Competitiveness–The case of Dalyan-Turkey. International Journal of Business, Humanity and Technology, 3(5), 60-65.
Enright, M. J. , & Newton, J. (2004). Tourism destination competitiveness: a quantitative approach. Tourism management, 25(6), 777-788.
Fernández, J. A. S., Azevedo, P. S., Martin, J. M. M., & Martin, J. A. R. (2020). Determinants of tourism destination competitiveness in the countries most visited by international tourists: Proposal of a synthetic index. Tourism Management Perspectives, 33, 100582.
Guo, S., Jiang, Y., & Long, W. (2019). Urban tourism competitiveness evaluation system and its application: comparison and analysis of regression and classification methods. Procedia Computer Science, 162, 429-437.
Higgins-Desbiolles, F. (2006). More than an “industry”: The forgotten power of tourism as a social force. Tourism management, 27(6), 1192-1208.
Kumar, S., & Dhir, A. (2020). Associations between travel and tourism competitiveness and culture. Journal of Destination Marketing & Management, 18, 100501.
Lopes, A. P. F., Muñoz, M. M., & Alarcón-Urbistondo, P. (2018). Regional tourism competitiveness using the PROMETHEE approach. Annals of Tourism Research, 73, 1-13.
Rezaei, J. (2015). Best-worst multi-criteria decision-making method. Omega, 53, 49-57.
 Ritchie, J. B., & Crouch, G. I. (2003). The competitive destination: A sustainable tourism perspective. Cabi
Saaty, T. L. (1980). The Analytic Hierarchy Process Mcgraw Hill, New York. Agricultural Economics Review, 70.
Saaty, T. L. (2007). Time dependent decision-making; dynamic priorities in the AHP/ANP: Generalizing from points to functions and from real to complex variables. Mathematical and Computer Modelling, 46(7-8), 860-891.
World Economic Forum (2017-2019). The Travel & Tourism Competitiveness Report.
Pulido-Fernández, J. I., & Rodríguez-Díaz, B. (2016). Reinterpreting the World Economic Forum's global tourism competitiveness index. Tourism Management Perspectives, 20, 131-140.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار