تحلیل ارزشمندی و چرخۀ زیست میراث گردشگری شهرستان شوش دانیال (ع)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموختۀ کارشناسی ارشد طبیعت‌گردی، دانشکدۀ منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

2 استادیار گروه جغرافیا و گردشگری، دانشکدة منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران .

3 دانشیار گروه جغرافیا و گردشگری، دانشکدة منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران ..

10.22034/jtd.2020.205461.1854

چکیده

گردشگری فعالیتی اقتصادی است که مجموعۀ وسیعی از اقدامات ذی‌نفعان در داخل و خارج از مقصد گردشگری را شامل می‌شود. هدف از گردشگری، حفظ منابع مقصد و توسعۀ اقتصادی است که با ایجاد رابطه‌ای پویا و خلاق بین طبیعت، فرهنگ و تاریخ جامعۀ میزبان با گردشگران، جریان‌های جدیدی را در آینده برای توریسم جهانی، صلح و توسعۀ پایدار رقم می‌زند. شهرستان شوش دانیال(ع) به‌منزلۀ یکی از مناطق برخوردار از جاذبه‌های گردشگری متعدد، توان مطلوب برنامه‌ریزی و توسعۀ گردشگری را داراست. هدف از پژوهش حاضر، تحلیل ارزشمندی میراث گردشگری این منطقه با استفاده‌از روش اصلاح‌شدۀ پری‌یرا و ارزیابی چرخۀ زیست آن‌ها از طریق مدل باتلر و شاخص رنجش داکسی است. برای تحلیل ارزشمندی پرسش‌نامه‌ای بر مبنای گویه‌های مدل اصلاح‌شدۀ پری‌یرا تدوین و در سطح نخست معیار علمی در قالب توانمندی‌های ذاتی ـ اکتسابی (حداکثر امتیاز 5/5) و تکمیلی (حداکثر امتیاز 5/4) و معیار مدیریت در قالب توانمندی‌های بهره‌وری (حداکثر امتیاز 7) و حفاظت (حداکثر امتیاز 3) ارزیابی شد. چرخۀ زیست محوطه‌های گردشگری از طریق مدل باتلر طی مراحل اکتشاف، مشارکت، رشد، بلوغ و رکود، و واکنش رفتاری جوامع انسانی براساس شاخص رنجش داکسی طی موارد علاقه‌مندی، بی‌تفاوتی، رنجش و خصومت بررسی شد. نتایج نشان داد محوطه‌های حرم دانیال نبی (ع) (35/63٪ درصد بلوغ و علاقه‌مندی)، منطقۀ حفاظت‌شدۀ کرخه (7/60 درصد اکتشاف و علاقه‌مندی)، قلعۀ شوش (5/60 درصد رشد و علاقه‌مندی)، چغازنبیل (95/57 درصد رشد و علاقه‌مندی)، تپه‌های باستانی شوش (9/57 درصد رشد و بی‌تفاوتی) و آرامگاه دعبل خزاعی (56 درصد مشارکت و علاقه‌مندی) رتبۀ 1 تا 6 توسعۀ گردشگری را به خود اختصاص دادند. در مقابل، تپه‌های باستانی هفت‌تپه (65/45 درصد اکتشاف و بی‌تفاوتی) و منطقۀ جنگی فتح‌المبین (15/44 درصد بلوغ و بی‌تفاوتی) به دلیل این‌که امتیازشان زیر متوسط (50 درصد) بود به تقویت نقاط قوت و فرصت و رفع نقاط ضعف و تهدیدهای احتمالی نیاز دارد. این رتبه‌ها نشان‌دهندۀ اهمیت و بهره‌وری متناسب با توان این محوطه‌های گردشگری است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of Valuable and Life Cycle of Tourism Heritage in Shoush Danial (AS)

نویسندگان [English]

  • Khadijeh Mousavi 1
  • Seyed Hojjat Mousavi 2
  • Sedighe Kiani 3
1 MSc graduate of Ecotourism, Department of Geography and Tourism, Faculty of Natural Resources and Geosciences, University of Kashan, Kashan, Iran
2 Assistant Professor, Department of Geography and Tourism, Faculty of Natural Resources and Geosciences, University of Kashan, Kashan, Iran.
3 Associate Professor, Department of Geography and Tourism, Faculty of Natural Resources and Geosciences, University of Kashan, Kashan, Iran
چکیده [English]

Shoush Danial (AS) city as one of the areas with many tourist attractions has desired potential for tourism planning and development. Therefore, purpose of this research is to analyze value of tourism heritage of this region using modified Periera and assessing their life cycles through Butler’s model and Doxey’s irritation index. For valuation analysis, a questionnaire based on modified Periera was compiled that at first level, the scientific criterion was in form of inherent capability (maximum of 5.5) and complementary capability (maximum of 4.5) and management criterion in the form of productivity capability (maximum 7) and protection capability (maximum 3). Life cycles of tourist through Butler’s model during the stages of exploration, involvement, development, consalidation and stagnation, and behavioral responses of human societies based on the Doxey’s irritation index were studied in cases of interest, indifference, agitation and hostility. Results showed that sites of Danial Shrine (63.35%, consalidation and interest), Karkheh protected area (60.7%, exploration and interest), Shoosh castle (60.5%, development and interest), Choghazanbil (57.95%, development and interest), the Shoush ancient hills of (57.9%, development and indifference) and Dea’abel Khozaie tomb (56%, involvement and interest) ranked from 1 to 6 tourism development. In contrast, the haft tappe ancient hills (45.65%, exploration and indifference) and Fath-al-Mobin battlefield (44.15%, consalidation and indifference), because their value is below average (50%), need to support the strengths and opportunities and eliminate the weaknesses and threats. These rankings indicate the importance and productivity of these tourist sites proportionate of their potential.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tourism Heritage
  • Modified Periera
  • Life Cycle
  • Irritation Index
  • Shoush Danial (AS)

مراجع

اعظمی، موسی، جلیلیان، سارا و هاشمی امین، ناهید (1394). تحلیل آثار اجتماعی، اقتصادی و محیطی گردشگری پایدار (مطالعۀ موردی: روستاهای نوره). برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، ۴(۱۴)، 154-174.
انجمن دوستدارن میراث فرهنگی شوش (1394). شوش6000 سال تاریخ، چاپ دیجیتال رویای سبز. ص ۱-۳۵.
ثروتی، محمدرضا و کزازی، الهام (1385). ژئوتوریسم و فرصت‌های برنامه‌ریزی آن در استان همدان. فضای جغرافیایی، ۶(۱۶)، 37-2.
رامشت، محمدحسین و شاه زیدی، سمیه سادات (۱۳۹۰). کاربرد ژئومرفولوژی در برنامه‌ریزی ملی، منطقه‌ای، اقتصادی، توریسم. اصفهان: انتشارات دانشگاه اصفهان.
رحیمی، محمد و پازند، فاطمه (1395). الگوی گردشگری خلاق شهری در ایران با استفاده از مدل تحلیل سلسله‌مراتبی. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی. 6(3)، 97-124.
زندیه، مهدی و گودرزیان، شروین (1393). رویکرد منظرین، عامل موفقیت گردشگری شهری. باغ نظر، ۱۱(۳۰)، 59-66.
سالنامه آماری استان خوزستان ( 1395):
https://www.amar.org.ir/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87-%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA/%D8%A2%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D9%88-%D8%AA%D8%A7%D8%B2%D9%87%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%86%D8%B4%D8%B1/agentType/ViewType/PropertyTypeID/1735
سپهرنیا، رزیتا (1394). نگرش خلّاق به صنعت گردشگری در ارتقاء سرمایه فرهنگی در ایران، ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی. 4‌(4)، 51-70.
سعیدا اردکانی، سعید (1382). کاربرد مفاهیم چرخۀ عمر گردشگری و ظرفیت تحمل‌پذیری در توسعۀ گردشگری. مطالعات مدیریت گردشگری (مطالعات جهانگردی)، ۱(۲)، 49-66.
شایان، سیاوش، شریفی‌کیا، محمد و زارع، غلامرضا (1389). ارزیابی توانمندی ژئومورفوتوریستی لندفرم‌ها براساس روش پرالونگ، مطالعۀ موردی: شهرستان داراب. مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، ۱(۲)، ۷۳-۹۱.
ضیایی، محمود و حسن‌پور، محمود (1392). تدوین حوزه‌های راهبردی توسعۀ مقاصد گردشگری با استفاده از تطبیق تئوریک و کاربردی مدل‌های چرخۀ حیات مقصد و شاخص رنجش داکسی (موردشناسی: مصر، فرحزاد، محمدآباد کوره گز، ابوزیدآباد، بند ریگ و عشین، ریگ جن، جندق). جغرافیا و آمایش شهری ـ منطقه‌ای، ۳(۹)، 15-28.
قدیانی، عباس (۱۳۸۶). شوش بهشت شهرهای عیلام. تهران: نشر فرهنگ مکتوب.
گزارش ادارۀ میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شوش (1397).
مقصودی، مهران، شمسی‌پور، علی‌اکبر، نوربخش، فاطمه و یزدان‌پناه اسرمی، مهدی (1391). تحلیل و ارزیابی پتانسیل‌ها و راهبردهای توسعه‌ی اکوتوریسم در منطقه‌ی مرنجاب. مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، 2(7): 41-25.
موسوی، خدیجه (۱۳۹۰). آمایش زیباشناسانه و سبز کناره‌های رودخانه شاوور در شهر شوش. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید چمران اهواز.
موسوی، سید حجت، عاشری، عظمت (۱۳۹۵). توان‌سنجی ژئومورفوسایت غار کتله خور با استفاده از روش پری‌یرا. اولین همایش ملی جغرافیا، محیط زیست، امنیت و گردشگری، 29-30 دی ماه 1395، دانشگاه بزرگمهر قائنات، ص10-1.
موسوی، سید حجت، کیانی، صدیقه، صادقی، آرش، اکبری فیض آبادی، حسین (1396). ارزیابی قابلیت توسعۀ طبیعت‌گردی برمبنای عیارسنجی اکولوژیکی و مدیریتی در زیستگاه حیات وحش عباس آباد. مهندسی اکوسیستم بیابان، ۶(۱۶)، 119-134.
موسوی، سید حجت، نظری، نجمه و غلامی، یونس (۱۳۹۷). تحلیل مکانی و قابلیت‌سنجی پهنه‌های مستعد توسعۀ گردشگری در شهرستان فسا. جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، ۲۹ (۴پیاپی ۷۹)، 145-168.
مهندسین مشاور آرمانشهر (۱۳۸۹). طرح جامع توسعۀ طبیعت‌گردی در مناطق کویری و بیابانی ایران. مرحلۀ سوم، جلد ظرفیت‌پذیری.
نجفی‌کانی، علی‌اکبر، مطیعی لنگرودی، حسن و نجفی، کبری، (1388). امکان‌سنجی توسعۀ اکوتوریسم در مناطق روستایی با ‌استفاده ‌از مدل تحلیلی SWOT (نمونۀ موردی: شهرستان آمل)، نشریۀ جغرافیا، 6(۱۸-۱۹)، ۱۲۱-۱۳۷.
نگهبان، عزت‌الله (۱۳۹۰). شوش یا کهن‌ترین مرکز شهرنشینی جهان. نشر سبحان نور با همکاری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور.
نیوسام، دیوید، مور، سوزان ای. و داولینگ، راس. کی. (1394). طبیعت‌گردی (بوم‌شناسی، تأثیرات، مدیریت)، ترجمۀ مجید کریم‌پور ریحان، سیما طاهری و صادق طاهری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
Apollo, M. (2016). The clash–social, environmental and economical changes in tourism destination areas caused by tourism the case of Himalayan villages (India and Nepal). Current Issues of Tourism Research, 5(1), 6-19.‏
Brunt, P., Courtney, P. (1999). Host Perceptions of Sociocultural Impacts. Annals of Tourism Research, 26(3), 493-515.
Butler, R. W. (1980). The Concept of a Tourism Area Cycle of Evolution: Implications for Management of Resources. The Canadian Geographer, XXIV(1): 5-12.
Butler, R.W. (2002). Ecotourism- Has It Achieved Maturity or Has the Bubble Burst, Pacific Rim Tourism 2000 New Zealand, 256 P.
Christaller, W. (1964). Some considerations of tourism location in Europe: The peripheral regions - Underdeveloped countries - Recreation areas. Papers in Regional Science, Wiley Blackwell. 12(1), 95-105
Crompton, J. L., & Hensarling, D. M. (1978). Some suggested implications of the product life Cycle for public recreation and park agency managers. Leisure Sciences. 1(3), 295-307.
Doxey, G. V. (1975, September). A causation theory of visitor-resident irritants: Methodology and research inferences. In Travel and tourism research associations sixth annual conference proceedings (Vol. 3, pp. 195-198).‏
Getz, Donald. (1992). Tourism Planning and Destination Life Cycle. Annals of Tourism Research, 19(4), 752-770.
Gilbert, E. W. (1939). The growth of Inland and seaside health resorts in England1. Scottish Geographical Magazine, 55(1), 16-35.‏
Halkier, H. (2009). Tourism Policy Practices and Options: WP8 Intermediate Report for the EURODITE WP8 policy cloud meeting in Brussels 23-24- September 2009. Eurodite, University of Birmingham.
Lawson, R. W., Williams, J., Young, T., & Cossens, J. (1998). A Comparison of Residents’ Attitudes towards Tourism in 10 New Zealand Destinations. Tourism Management, 19(3), 247-256.
Rosentraub M.S., & Joo, M. (2009). Tourism and economic development: Which investments produce gains for regions?. Tourism Management, 30(2), 759-770.
Ryan, C., Scotland, A., & Montgomery, D. (1998). Residents Attitudes to Tourism Development: A Comparative Study Between the Rangitikei, New Zealand and Bakewell, United Kingdom. Progress in Tourism and Hospitality Research, 4(2), 115-130.
Smith, M. D., & Krannich, R. S. (1998). Tourism dependence and resident attitudes. Annals of Tourism Research, 25(4), 783-802.
Smith, R.A. (1991). Beach resorts: A model of development evolution. Landscape and Urban Planning, 21(3), 189-210.
Stansfield, C. (1978). Atlantic city and the resort cycle Background to the legalization of gambling. Annals of Tourism Research. 5(2), 238-251.
Tremblay, P., (2006). Desert Tourism Scoping Study, Desert Knowledge CRC. Report 12, Australia, Charles Darwin University, 52 p.
UNWTO (2010). Tourism 2020 Vision. Madrid: United Nations World Tourism Organization.
Young, B. (1983). Touristization of traditional Maltese fishing-farming villages: A general model. Tourism Management, 4(1), 35-41.
Zhang, H., & Lei, S. L. (2012). A structural model of residents’ intention to participate in ecotourism: The case of a wetland community. Tourism management, 33(4), 916-925.‏

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار