تحلیل دیدگاه جوامع روستایی دربارۀ میزان تأثیرپذیری کیفیت زندگی از گردشگری؛ موردمطالعه: استان کرمانشاه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه جغرافیا، دانشکدۀ ادبیات وعلوم انسانی دانشگاه رازی، کرمانشاه

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‏ریزی روستایی، دانشگاه تبریز

چکیده

گردشگری روستایی نقش مهمی در بهبود کیفیت زندگی دارد و مورد تأکید محققان است و به‏منزلۀ رویکرد اقتصادی پویا ویژگی‏های منحصربه‏فرد و بارزی دارد. این پژوهش با هدف بررسی تأثیرات گردشگری در کیفیت زندگی جامعۀ میزبان انجام شده است. پژوهش از لحاظ هدف کاربردی، رویکرد حاکم بر آن کمّی، و بر اساس ماهیت توصیفی ـ تحلیلی است. جامعۀ آماری شامل روستاهای هدف گردشگری استان کرمانشاه است. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 380 نفر برآورد شده است که متناسب با تعداد جمعیت روستاها بین آن‏ها توزیع شده است. داده‏های لازم به دو شیوۀ کتابخانه‏ای و میدانی گردآوری شده است. به‏منظور تحلیل موضوع، چارچوبی از شاخص‏های کیفیت زندگی (اوقات فراغت، رفاه، زیرساخت و دسترسی، اشتغال و درآمد، بهداشت و محیط، ایمنی و امنیت، مسکن و آموزش) در قالب 45 گویه استفاده شده است. نتایج تجزیه و تحلیل یافته‏ها بیانگر این موضوع است که بین گردشگری و کیفیت زندگی رابطه‏ای مثبت و معنی‏دار وجود دارد و 677/0 از تغییرات کیفیت زندگی از طریق گردشگری تبیین می‏شود. نتایج حاصل از تکنیک کوداس نیز نشان می‏دهد که از بین چهارده روستای هدف گردشگری، سه روستای شمشیر و حریر و حجیج بزرگ از لحاظ شاخص‏های کیفیت در بالاترین سطح و سه روستای فش و سراب هرسم و نجوبران در پایین‏ترین سطح قرار دارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of Rural Communities' Views on the Impact of Quality Life in Tourism Case Stydy Porvince Kermanshah

نویسندگان [English]

  • Mohammad Akbarpour 1
  • Sohwyla Bakhtar 2
1 Assistant Professor, Department of Geography, Faculty of Literature and Humanities, Razi University, Kermanshah
2 PhD student in Geography and Rural Planning, University of Tabriz
چکیده [English]

Rural tourism is one of the factors that play an important role in improving the quality of life and is emphasized by researchers and has unique and salient features as a dynamic economic approach. Therefore, the purpose of this study is to investigate the effects of tourism on the quality of life of the local community. The present study is applied in terms of purpose and based on descriptive-analytical nature. The sample size was estimated at 380 people according to the Cochran's formula, which was relatively proportional to the number of rural populations distributed among them.The required data were collected by library and field methods (questionnaire). analyze the framework topic (security and material welfare, housing quality, environmental health, quality of infrastructure and trade, employment and income and education). 45 items were used. The results of the analysis of the findings indicate that there is a positive and significant relationship between tourism and quality of life and 0.677 of the changes in quality of life through tourism is explained. The results of the analysis of the findings indicate that according to the theories presented by the local community, tourism in all dimensions has a positive impact on the quality of life and has the most impact on the index of security and material well-being and It had the least effect on the education index.The results of Kodas technique also showed that among the 14 target villages for tourism, 3 villages of Shamshir, Harir and Sarab Hormsam were in the highest level in terms of quality indicators and 3 villages of Fash, Hajij Bozorg and Najvbaran were also in the lowest level and finally the correlation coefficient. Pearson showed a positive and significant relationship between rural tourism and quality of life.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quality of life
  • Rural tourism
  • Sustainable development
  • Tourism target villages
  • Koadas technique
اروجی، حسن، علیزاده، محمد، ابیانه، ویدا و صفوی، سید راشد (1397). «تبیین و ارائۀ مدل ارزیابی اقتصاد گردشگری روستایی در ایران». آمایش جغرافیایی فضا، دورۀ 8، شمارۀ 29، ص 107-131.
ایمانی، بهرام، باختر، سهیلا و خوش‏رفتار، عبدالرضا (1394). «بررسی و ارزیابی تأثیر سرمایۀ اجتماعی بر کیفیت زندگی در مناطق روستایی، مطالعۀ موردی: شهرستان اسلام‌آباد غرب». پژوهش‏های روستایی، دوره 6، شمارۀ 4، ص 871-891.
ایمانی، بهرام، یاری حصار، ارسطو و اسدپور، زهره (1398). «بررسی اثرات گردشگری روستایی بر کیفیت زندگی، مطالعۀ موردی: روستای کریک، شهرستان دنا». جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه‏ای)، دورۀ 9، شمارۀ 3، ص 321-334.
بابایی همتی، روشن ووو مولایی هشجین، نصراله (1392). «راهکارهای توسعۀ گردشگری روستایی در بخش کوهپایه‏ای گیلان». چشم‏انداز جغرافیایی در مطالعات انسانی، دورۀ 8، شمارۀ 23، ص 103-118.
براتی، ناصر و یزدان‏پناه شاه‏آبادی، محمدرضا (1390). «بررسی ارتباط مفهومی سرمایۀ اجتماعی و کیفیت زندگی در محیط شهری، نمونۀ موردی پردیس». جامعه‏پژوهی فرهنگی، دورۀ 2، شمارۀ 1، ص 25-49.
بیات، ناصر، بدری، سیدعلی، رضوانی، محمدرضا و فرجی سبکبار، حسنعلی (1392). «مطالعات گردشگری روستایی در ایران، ارائۀ تحلیل اسنادی از مقالات انتشاریافتۀ فارسی». برنامه‏ریزی و توسعه گردشگری، دورۀ 2، شمارۀ 6، ص 109-128.
بیگدلی، اعظم، عینالی، جمشید، رابط، علیرضا و عباسی، فریبا (1397). «ارزیابی اثرات گردشگری خانه‏های دوم بر روی کیفیت زندگی ساکنین دائمی، مورد مطالعه: دهستان سعیدآباد، شهرستان ایجرود». برنامه‏ریزی سکونتگاه‏های انسانی، دورۀ 13، شمارۀ 1، ص 199-216.
تقدیسی، احمد، تقوایی، مسعود و پیری، سیامک (1393). «ارزیابی و سطح‏بندی دهستان‏های شهرستان دالاهو بر اساس توان منابع گردشگری در جذب گردشگر». تحقیقات جغرافیایی، دورۀ 29، شمارۀ 4، ص 197-214.
جوان، فرهاد، افراخته، حسن و ریاحی، وحید (1398). «تحلیل فضایی اثرات گردشگری بر تحولات کالبدی سکونتگاه‏های روستایی شهرستان رضوان‏شهر». برنامه‏ریزی توسعه کالبدی، سال چهارم، شمارۀ 1، ص 57-70.
حاتمی‏نژاد، حسین، یوسفی، رشید، هاشمی، اصغر و نوزارع، سمیه (1397). «ارزیابی و سنجش شاخص‏های ذهنی کیفیت زندگی شهری، مطالعۀ موردی: منطقۀ شش تهران». جغرافیا و آمایش شهری منطقه‏ای، شمارۀ 29، ص 107-126.
حیدری ساربان، وکیل (1393). «نقش سرمایۀ روان‌شناختی در ارتقای شاخص‏های کیفیت زندگی در مناطق روستایی، مطالعۀ موردی: شهرستان مشگین‏شهر». جغرافیا (فصل‌نامۀ علمی پژوهشی و بین‌المللی انجمن جغرافیایی ایران)، دورۀ 12، شمارۀ 42، ص 239-255.
خادمی، زهرا، صفایی، صفی‌اله و مردای شهباز، نسرین (1397). «بررسی رابطۀ سرمایۀ اجتماعی و کیفیت زندگی». جامعه‌شناسی کاربردی، دورۀ 29، شمارۀ 2، ص 147-168.
دانایی، علی، ولی شریعت‏پناهی، مجید و مهدوی، مسعود (1397). «سنجش کیفیت زندگی در نواحی روستایی، مطالعۀ موردی: دهستان یهمئی گرمسیری جنوبی، شهرستان بهمئی». پژوهش‏های جغرافیای انسانی، دورۀ 50، شمارۀ 3، ص 727-747.
رجب‏نژاد، سامره، احمدیان، محمدعلی، جعفری، حمید و جهانی، مهدی (1398). «بررسی نقش گردشگری در توسعۀ پایدار روستایی با تأکید بر ابعاد اقتصادی، مطالعۀ موردی: شهرستان فومن». مهندسی و مدیریت آبخیز، دورۀ 11، شمارۀ 3، ص 784-797.
رحمانی فضلی، عبدالرضا، سجادی، ژیلا و صدیقی، صابر (1397). «نقش گردشگری خانه‏های دوم در تشدید فرایند کالایی‏شدن فضا، مطالعۀ موردی: عرصه‏های روستایی شهرستان محمودآباد». برنامه‏ریزی و توسعه گردشگری، دورۀ 7، شمارۀ 27، ص 56-82.
رضوانی، محمدرضا، بدری، سیدعلی، سپهوند، فرخنده و اکبریان رونیزی، سعیدرضا (1391). «گردشگری خانه‏های دوم و اثرات آن بر بهبود کیفیت زندگی ساکنان روستایی، مطالعۀ موردی: بخش رودبار قصران، شهرستان شمیرانات». مطالعات و پژوهش‏های شهری و منطقه‏ای، دورۀ 4، شمارۀ 13، ص 23-40.
رضوانی، محمدرضا، منصوریان، حسین، احمدآبادی، حسنۀ احمدآبادی، فرشته و پروایی هره‏دشت، شیوا (1392). «سنجش عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی سالمندان در مناطق روستایی، مطالعۀ موردی: شهرستان نیشابور». پژوهش‏های روستایی، دورۀ 4، شمارۀ 2، ص 301-326.
رهایی، حسن، استعلاجی، علیرضا، رنجبر، محسن و ولی شریعت پناهی، مجید (1398). «نقش گردشگری کویری در توسعۀ روستایی، مطالعۀ موردی: شهرستان گرمسار». نگرش‏های نو در جغرافیای انسانی، دورۀ 12، شمارۀ 1، ص 1-26.
سجادیان، مهیار، برفی، زهرا و قهرمانی، محمدمهدی (1392). «رتبه‏بندی و تحلیل گردشگری روستایی مبتنی بر اکوتوریسم رودخانه‏ای دهستان‏های شهرستان آمل با بهره‏گیری از GIS و تلفیق AHP، شبکه داده‏ها و آنالیز حساسیت». فصل‏نامۀ جغرافیایی چشم‏انداز زاگرس، سال 5، شمارۀ 16، ص 65-82.
سجاسی قیداری، حمداله و عزیزی، ثریا (1397). «سنجش و تحلیل سواد زیست‏محیطی گردشگران روستایی، مطالعۀ موردی: روستاهای گردشگری شهرستان شیروان». دورۀ 18، شمارۀ 61، ص 181-201.
علی‏بیگی، جواد و قاسمی، یارمحمد (1394). «تأثیر گردشگری مذهبی بر کیفیت زندگی و سرمایۀ اجتماعی خانوارهای روستایی، مطالعۀ موردی: روستای بردی، شهرستان دهلران». دوفصل‏نامۀ مطالعات اجتماعی گردشگری، دورۀ 3، شمارۀ 6، ص 87-116.
علیقلی‌زاده فیروزجایی، ناصر (1398). «اثرات توسعۀ گردشگری روستایی بر بخش کشاورزی، مورد مطالعه: روستاهای جلگه‌ای دهستان میان‌بند شهرستان نور». برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، دورۀ 8، شمارۀ 3، ص 111-124.
فتاحی، احداله (1390). سنجش کیفیت زندگی در مناطق روستایی، مطالعۀ موردی: بخش مرکزی شهرستان دلفان. پایان‏نامۀ کارشناسی ارشدجغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه تربیت مدرس.
فراهانی، حسین، عینالی، جمشید و مرادی، معصومه (1398). «اثرات گردشگری بر کیفیت زندگی روستاییان، مطالعۀ موردی: روستای گازرخان در شهرستان قزوین». اقتصاد فضا و توسعه روستایی، دورۀ 8، شمارۀ 3، ص 23-42.
وفایی، نظام‏علی و محمدعلیزاده، علیرضا (1396). «رابطۀ بین کیفیت زندگی و توسعۀ پایدار گردشگری در روستای ورکانه همدان». شباک، دورۀ 3، شمارۀ 9، ص 33-42.
Dewi,. Y. (2014). “Modeling the relationships between tourism sustainable factor in the traditional village of poncasari”.
Dewi,. Y. (2014). “Modeling the relationships between tourism sustainable factor in the traditional village of poncasari”. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 135, 57-63.
El-Gohary, H. (2016). “Halal tourism, is it really Halal?”. Tourism Management Perspectives, 19, 124–130.
Ertuna, B., & Kirbas, G. (2012). “Localcommunity Involment In Rursl Tourism Development: The Case Of Kastamoun, Turkey”. Revista De Turismoy Patrimomio Cultural, 10 (2), 17-24.

Hanafiah, M. H., Azman, I., Jamaluddin, M. R., & Aminuddin, N. (2016). “Responsible tourism practices and quality of life: perspective of Langkawi island communities”. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 222, 406-413.

Karar, A. (2017). “Impact of Pilgrim Tourism at Haridwar”. Anthropologist, 12 (2), 99-105.

Kolawole, O. I., Mbaiwa, J. E., Mmopelwa, W., & Kgathi, D. L. (2017). “The socio- cultural impacts of tourism on people’s quality of life in maun, Botswana”. Botswana Notes and Records, 49, 73-86.

Kropinova, E. (2012). “Agro-and Rural Tourism in the Baltic Sea region A Growing Sector”. Ecosystem Health and Sustainable Agriculture, Book, 3, 130-140.
Lee, S., & Guhathakurta, S. (2013). “Bridging environmental sustainability and quality of life in Metropolitan Atlanta’s Urban Communities”. In Community quality-of-life indicators: Best cases VI (pp. 207-231). Springer, Dordrecht.
Low, C. T., Stimson, R., Chen, S., Cerin, E., Wong, P. P. Y., & Lai, P. C. (2018). “Personal and neighbourhood indicators of quality of urban life: a case study of Hong Kong”. Social Indicators Research, 136(2), 751-773.
Pacione, M. (2003). “Urban Environmental Quality and Human Well Being - A Social Geographical Perspective”. Landscape and Urban Planning, 65, 19-30.
Saxena, G. (2016). Marketing Rural Tourism: Experience and Enterprise. Edward Elgar Publishing.
Schmit, R. (2002). “Considering social capital in quality of life assessment: concept and measurement”. Social Indicators Research, 58, 403-428.
Singla, M. (2014). “A case study on socio-cultural impacts of tourism in the city of Jaipur, Rajasthan: India”. Journal of Business Management & Social Sciences Research, 3(2), 10-23.
Smith, C., & Levermore, G. (2008). “Designing urban spaces and building to improve sustainability and quality of life in a warmer word”. Energy Policy, 12, 4558-4562.

Smith, M. K. (2017). “Tourism and well-being”. Annals of Tourism Research, 66, 1-13.

Torres-Delgado, A., & Saarinen, J. (2014). “Using indicators to assess sustainable tourism development: a review”. Tourism Geographies: An International Journal of Tourism Space, Place and Environment, 16 (1), 31-47.

Uysal, M., Sirgy, M. J., Woo, E., & Kim, H. (2015). “Quality of life and well being research in tourism”. Tourism Management, 53, 244-261.